کارشناس اداره کل دامپزشکی استان خراسان‌جنوبی گفت: نامناسب بودن جایگاه نگهداری دامها و تراکم زیاد دامها در محل نگهداری سبب وارد شدن آسیبهای فیزیکی به دامها و در نتیجه مرگ جنین بویژه در هفته‌های آخر آبستنی میشود .
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «دکتر محمد سهرابی» در پاسخ به اینکه چرا عوارضی مثل سقط جنین بیشتر در فصول سرد اتفاق می‌افتد، توضیح داد: با توجه به غالب بودن نگهداری و پرورش دامهای سبک(گوسفند و بز) در استان و با عنایت به شرایط اقلیمی و آب و هوایی، فصل جفت‌گیری دامهای سبک معمولاً در اواخر تابستان بوده بنابراین اکثر دامهای ماده در فصل پائیز و زمستان آبستن میشوند .
وی با بیان اینکه جدای از این، برخی عوامل بیماری‌زا نیز میتوانند در این تراکم دامها شایع شده و سبب سقط جنین شوند، افزود: دامداران به محض مواجه شدن با جنین سقط شده دامهای خود، آنرا در ظروفی که نشتی نداشته باشد قرار داده و سریعاً به شبکه دامپزشکی شهرستان تحویل داده تا از نظر عوامل بیماری‌زا مورد آزمایش قرار گیرد .
کارشناس اداره کل دامپزشکی استان تصریح کرد: سقط جنین یک حالت عمومی بوده که در اثر طیف وسیعی از عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک بوجود می‌آید، به همین دلیل از سقط جنین به عنوان سندروم ذکر شده و تشخیص علت اصلی سقط جنین بسیار مشکل بوده و نیازمند همکاری و پیگیری دامدار و دامپزشک و نیز تعامل هر دو با دامپزشکی است .
سهرابی با اشاره به راهکارهای کلی پیشگیری از شیوع بیماریها در فصول سرد، عنوان کرد: داشتن اصطبل یا آغل مناسب برای دامها تا حد زیادی میتواند در پیشگیری از بیماریها موثر باشد، بنابراین ساخت جایگاه و اصطبل مناسب و استاندارد برای هر راس دام سبک با حداقل 2 مترمربع زیربنا که قابل شستشو و ضدعفونی باشد برای داشتن دامی سالم در فصول سرد از ضرورتهاست .
کارشناس اداره کل دامپزشکی استان، با اشاره به اینکه سرما به تنهایی خطر زیادی برای دامها ندارد، تاکید کرد: وقتی دامها در معرض باد سرد یا کوران قرار بگیرند استرس سرما به بدترین شکل بر بدن دام اثر می‌گذارد. محل نگهداری ساخته شده باید دارای نور و تهویه مناسب و امکانات آب سرد و گرم نیز باشد. علاوه بر داشتن یک جایگاه مناسب برای دامها، واکسیناسیون دامها علیه بیماریهای دامی قبل از فصل سرما در سلامت گله نقش زیادی دارد. همچنین دامهای ماده باید قبل از جفت‌گیری عیله بروسلوز مایه‌کوبی شوند و همچنین واکسن‌های دیگری مانند آبله، آنترو توکسمی یا سرخ روده نیز قبل از سرما باید تزریق شوند .
کارشناس اداره کل دامپزشکی استان، با اشاره به اینکه یکی دیگر از موارد مهم در پیشگیری و کنترل بیماریهای دامی تعبیه و ساخت محلی برای نگهداری دامهای بیمار است، یادآور شد: شناسایی و جداسازی دامهای بیمار و دارای علایم غیرطبیعی و نگهداری آنها در محل جداگانه، از انتشار بیماریهای واگیر، جلوگیری و درمان آنها را نیز راحت‌تر خواهد کرد .
سهرابی با اشاره به اقدامات دیگری که در حفظ سلامت دامها در فصول سرد تاثیرگذار بوده ولی قبل از شروع سرما باید انجام شود، خاطرنشان کرد: .... و حمام {کنه} دامها، خوراندن داروهای ضد انگل، تخلیه کود موجود در جایگاه و شستشو و ضدعفونی کف و دیوارهای آغل از اقداماتی بوده که در حفظ سلامت دامها در فصول سرد موثر
منبع :برگرفته از سایت حکیم مهرتاریخ 1394/11/28 http://www.hakimemehr.ir
دکتر شهسواری
سقط جنین در گوسفند علل بسیاری زیادی داره که معمولا این علل رو میشه به چند دسته تقسیم کرد:
1- آسیبهای مکانیکی و فیزیکی مانند فشار در موقع عبور٬ فشار در موقع رقابت غذایی و ..
۲- استرس: مثل استرس گرمایی و سرمایی....
۳- کمبودهای غذایی مثل کمبود مس٬ ید٬ منیزیم ٬ منگنز٬ سلنیم و ویتامین آ
۴-اثرات برخی داروها: مثلا گفته میشه استفاده از ضدکرم لوامیزول در بز و فنوتیازین در ماههای آخر ابستنی و استفاده از ایورمکتین و فبندازول در گوسفند ابستن سبب سقط میشه البته از نظر علمی کاملا تایید نشده
۵-گیاهان سمی: برخی گیاهان سمی در طبیعت هستند که سبب سقط میشن مثل شبدر شیرین٬ ذرت خوشه ای٬ سلمه٬ تاتوره٬ تاج خروس٬ جو دوسر به علت ایجاد مسمومیت نیتراته...
۶- عوامل عفونی و بیماریها مثل تب مالت یا بروسلوز و ...این موارد عفونی خیلی زیادند و بایدجفت و جنین سقط شده به ازمایشگاه ارسال بشه تا مشخص بشه آیا علت سقط عفونی است یا خیر؟
۷- ژنتیک
کلا باید یکی یکی موارد نامبرده بررسی بشه تا مشخص شود علت سقط دقیقا چیه اولین قدم هم به نظر من بررسی عقبه تغذیه ای و مدیریتی دام و بعد نمونه برداری از جفت و جنین تلف شده و ارسال به آزمایشگاه ست
مهندس سید جلال طاهری
در مورد سقط در گوسفند دلایل ذیل مشاهده میگردد：
۱-فشار مکانیکی خصوصأ در مواقع شمارش...باید مراقب بود هنگام عبور از دربهای تنگ , یکی یکی رد شوند.۴-سرمای شدید مخصوصأ در شبهای زمستان که میش قادر به حفظ دمای ۳۹درجه ی بدنش نیست.
5- در بحث آخور کوتاهی یا تنگی آخور و یا آبشخور خصوصأ زمانی که قوچ داخل گله باشد باعث ایجاد حالت رقابت میگردد که باعث فشار مکانیکی میگردد.
6- در هنگام دادن خوراک که گله از مرتع غروب بر میگردد در دو سری آخور جداگانه گله رو تقسیم کرده و اقدام به تعلیف نماییم.
جناب ناعمی دامدار
در مواقع ضعف مراتع گوسفندان از گیاهان مضر استفاده میکنن که ممکن است باعث سقط جنین شود.
, جفت و جنین در موقع سقط بر روی علوفه مراتع ریخته میشوند و انجا باقی میماند که باعث تکثیر عوامل عفونی سقط آور میشوند
مرتضی پاپی
عوامل سقط متعدد هستند
1-یکی از علل اصلی تغذیه ناکافی در 5-6 یا 8هفته آخر ابستنی است
2-کوچک بودن آخور و درگیری بین گوسفندان
3-بحث ضربات مکانیکی مانند پرش از جو یا ارتفاع...عبور از مسیر های تنگ...ضربات گوسفندان یا بز های خشن...
4- استرس میتواند ناشی از مایه کوبی باشد.
5- آغشته شدن جیره غذایی به فضولات گربه
6- انتقال عوامل عفونی توسط کلاغ و زاغ و سایر پرندگان.....
7- پرش از جو ی یا ارتفاع...عبور از مسیر های تنگ...ضربات گوسفندان یا بز های خشن...دکتر شهسواری متخصص تغذیه دام
تنش گرمایی خیلی برای گوسفند مشکل ساز است تا تنش سرمایی . چون گوسفند نسبت به سرما مقاومتره و حتی درجات زیر صفر رو میتونه به راحتی تحمل کنه و از طرف دیگه خنک کردن محیط برای گوسفندان بسیار سخت تر از گرم نگه داشتن اونا در فصل سرماست.
بهرحال در فصول سرد تمرکز اصلی دامدار باید روی گرم نگه داشتن بره های شیرخوار و تازه متولد شده باشه چون بسیار به سرما .... حساس بوده و ممکنه تلف بشوند.
نکته :بره ها به گرما زیاد هم خیلی حساسند.
در حالت سرما بخشی از غذای مصرفی دام صرف گرم نگه داشتن بدن میشه لذا در هنگام سرما میشه محلهای ورود سرما رو پوشش داد البته با رعایت تهویه که بسیار مهمه.
خود نفس گوسفند و حتی فضولات دفعی اون گرمای مناسب رو در جایگاه فراهم میکنه و نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی نیست بجز بره های شیرخوار
در فصول بسیار سرد جهت جلوگیری از یخ زدن آب بایستی شبها آب آبخوریهای داخل بهاربند تخلیه گردد{میتوان جهت صرفه جویی در مصرف آب طوری برنامه ریزی کرد که آب موجود در آبشخور قبل از شب کاملا توسط دام مصرف شود }
در فصول سرد میشه تراکم دام رو هم زیادتر کرد.
در مورد گاو شیری معمولا از چربی در جیره غذایی استفاده میشه مخصوصا در دامهای پرتولید و اوایل زایش.
مهندس سعید خداوردیعلاوه بر اینها بخاطر تراکم زیاد دام در جایگاه بیماریهای تنفسی و عفونی در بین دام های تازه زا و همینطور ضعیف شایع میشه.
جناب استاد ناعمی دامدار با تجربه
بهترین غذا برای گوسفندان بالغ جو دو نیم که هم خوشخوراک است وانرژی بالایی دارد.
جناب مهندس طاهری کارشناس تغذیه دام
گوسفند موجودی است که حتی پشمش نیز دشمنش محسوب میشود اما دو عامل رطوبت و باد آفت هستند برای این موجود.
در
مورد گوسفندانی که در مرتع پرورش میابند در روزهایی که باد شدید وزیدن
میگیرد باعث بور خوردن یا پراکندگی و نهایتا گم شدن گله میشود .
حتی المقدور در این روزها گوسفند را تغذیه دستی بدهیم و به مرتع نبریم.
در محاسبه ارتفاع آغل باید دقت نماییم ....
ارتفاع آغل هر چه بلند باشد دیرتر و یا هرگز گرم نمیشود.
دکتر صفایی متخصص تغذیه دام
همچنین گرمای درون بدن که از خوردن خوراک ایجاد میشود خیلی مهم هست. بفرض باخوردن مقدار مساوی از علوفه یا چربی یا دانه غلات کدام خوراک گرمای درون بدنی را بیشتر تولید میکند.
در فصل سرما جیره گوسفند وبز باید دقیقا مطابق جداول NRC, 2007 تهیه شود.اگر نمک و یا پروتیین بیش ازحد باشد مصرف آ ب و در نهایت تولید ادرار بیش از حد معمول میشود که کف اغل دایما خیس میباشد.
چربی انرژی زیادی تولید میکند ولی علوفه ، گرمای درون بدنی خیلی زیاد و سریعی، تولید میکند. لذا از علوفه خوب و با کیفیت در فصل سرما ، غافل نشوید.تمام
انرژی های خوراکها صرف گرم کردن بدن نمیشوند و در جهت تولید شیر و گوشت
مصرف میشوند. بیشترین انرژی که صرف گرم کردن بدن دام میشود از علوفه خوب
حاصل میگردد.
استفاده از گیاهان دارویی که جایگزین آنتی بیوتیک هستند نیز در جیره مناسب هست.
قیمت چربی بالاست ومعمولا در گاوهای پرتولید وطیور به خاطر به دست اوردن انرژی بالا استفاده میشه.
سایر نکات مطرح شده
وجود بادشکن مانع اثرات باد های سرد میشود بمیتوان ازکاشت درختان جهت بادشکن استفاده کرد.
سرما در زمستان متغیر ی تنش ز ا برای گوسفند و مخصوصا بز است هرچند گوسفند تا حدودی در برابر سرما مقاوم است لیکن این مقاومت هم دامنه ایی دارد و بیش از آن باعث آسیب میگردد مخصوصا در مورد دام های آبستن و لاغر و ضعیف و بیمارعدم پشم چینی و ممانعت از ورود سرما (مسدود نمودن بستن پنجره ها و گرفتن سوراخ ها و درز ها ....)
استفاده بیشتر از غذا های انرژی زا جهت حفظ دمای بدن دام.
اگر جایگاهتان بیش از استاندارد بزرگ است یا دام کمی در آن وارد کرده اید میتوان حصار هایی با پارچه ها یا نایلون ...درست کرد تا تراکم کمتر شودتا گوسفند ان بهم نزدیکتر باشند .اتخاذ زایمان درون آغل و تامین گرمای داخل آغل با وسایل گرمایش این مشکل راه حل میکند.
تهویه هم باید هنگام مسدود کردن سوراخ ها و درزها جایگاه لحاظ شود مخصوصا اگر تراکم دام بیش از اندازه باشد.
گندیدگی سم میتوانند در زمستان شیوع بیشتری داشته باشند.
چکه کردن سقف باید تعمیر شود زیرا باعث مرطوب شدن پشم دام میگردد باتوجه به سردی هوا خیلی دیر خشک خواهد شد.
مقاله : اقدامات بهداشتی درمانی در طول یک دوره پرورش گوسفند
تنظیم و گرد آوری: مرتضی پاپی
برگرفته از: مباحث مطرح شده در گروه مجازی پرورش گوسفند و بزتوسط دکتر شهسواری (تغذیه دام ) مدیر موسسه دامپروری -مهندس براتی کارشناس علوم دامی ودامدار پروار بند بره در روانسر- مهندس طاهری کارشناس علوم دامی مجتمع دامپروری کشت و صنعت ملت - جناب سید وریا پرورش دهنده گوسفند در کردستان - کتاب راهنمای کامل پرورش گوسفند(جواد نصر و امید دیانی) -کتاب بیماریهای گوسفند ترجمه راسخی و شکیب نویسنده استرایتون
نکته :برای افزایش کاربرد مقالات و ترکیب علم با تجربه بهترست دامداران و متخصصین داشته های خود را در کنار هم قرار دهند تا باعث افزایش ککارایی گردد در این مقاله از مباحث مطرح شده توسط متخصصینعلوم دامی و دامداران و متخصصینی که خودشان دامدارهستند استفاده شده است.
در روش سنتی در قدیم و شاید همین الان در مناطق دور افتاده تر کشور ...قبل از ورود دام به جایگاه های دام که گاهی در دل تپه ها کنده میشد و گاهی در زیر زمین...به جنبه های بهداشتی قبل از ورود دام توجه میشد ...بدین صورت که در داخل آغل خار و خسک و هیزم را آتش میزدند تا کنه ها و سایر موجودات مضر کشته شوند ...شاید این معدود ابزاری برای نابودی کنه و.. بوده است.ولی در زمان کنونی ابزار و مواد مختلفی جهت اقدامات بهداشتی , درمانی وجود دارد که با بکار گیری آنها میتوان به یک پرورش موفق رسید.
اقدامات قابل توصیه ذیل را میتوان در نظر گرفت:
-تمامی جایگاه دام هم آغل و هم بهاربند بایستی بصورت دوره ای و منظم کودروبی,٬ سمپاشی و شعله افکنی گردد مخصوصا قبل از شروع پروار٬ و قبل از آغاز فصل گرما و... حتی زمانی که گروه جدیدی از دامها وارد جایگاه دامهای قبلی میشوند قبل از ورود بایستی حتما اقدامات فوق انجام گیرد.
- حمام ضدکنه که بیشتر عوامل انگلی خارجی را که بیماری پوستی و غیره ایجاد میکنند مانند جرب , شپش, , کنه ,مگس گوشت کنترل میکند و شستشوی گوسفندان قبل از شروع فصل گرما صورت گیرد
-فساد پشم و کچلی نیاز به حمام های ویزه ضد قارچی دارند...
-کنه ها در پاره ایی نواحی بویژه هر جا علوفه زبر و خشن با مقداری خار , علف جاروب و سرخس همراه باشد خطر ویژ ه ای میباشند برای کاستن از تب کنه ایی علف جاروب , سرخس ها و خار ها را بسوزانید.....یا زمین را شخم بزنیدست(البته باید از سوزندان اقلام دیگر احتراز نمود)
-از دیگر اقدامات که سالانه یک یا دوبار در گوسفنداری بایستی انجام گردد پشم چینی و سم چینی دامهاست که روی بازده غذایی و تولیدمثلی حیوان تاثیر بسزایی دارد
- واکسیناسیون و مبارزه با انگلهای داخلی دام که بسته به منطقه طبق برنامه سالیانه بطور دقیق بایستی انجام گیرد.( تقویم واکسینانسیون سالانه را از دامپزشکی محل خود جویا شوید)
-گال زنی دامها بخصوص دامهای پرواری بسته به نیاز جهت افزایش وزن می تواند انجام گیرد.
-زایشگاه دام بایستی بصورت منظم ضدعفونی و شعله افکنی گردد و کف جایگاه توسط مواد مناسب پوشانیده شود مثل کاه, و در صورت خیس شدن بایستی سریعا تعویض گردد. بهداشت زایشگاه بسیار مهم و ضروری است
-تمامی دامهای مشکل دار مانند دامهای که کچلی یا گری دارند و ...جدا سازی و تحت درمان قرار گیرند.
-گره زدن و ضدعفونی مرتب بند ناف بره های تازه متولد شده جزو ضروریات والزامات میباشد
-نکته ای که در بسیاری از دامداری ها متاسفانه رعایت نمیشه اینه که میشی که بره اش سقط شده سریعا بره یتیم دیگری را زیر میش سقطی میندازن در حالیکه ممکنه سقط به علت عوامل عفونی باشه لذا توصیه میشه تمامی قسمتهای خلفی و پستانی میشی که بره سقط کرده به دقت با مواد ضدعفونی گردد و عفونت رحمی آ ن توسط بولوس رحمی تتراسایکلین مهار گردد سپس بره یتیم را در کنارش قرار دهید.
بهتر است به منظور کنترل کپلک دام تمامی جویبارها و جوی هایی که اب راکد دارند توسط محلول سولفات مس ضدعفونی گردد که میزبان واسط اون یعنی حلزون از بین برود - در اکثر دامداریها معمولا سگ وجود دارد و اغلب سگها روی علوفه ها و مواد خوراکی ممکنه مدفوع کنند در صورتیکه دام علوفه آلوده به مدفوع سگ را مصرف نماید به علت بیماری احتمال تلف شدن اون صدرصداست.
-از دادن سیلوی ذرت کپک زده به دامها شدیدا خودداری شود بخصوص میش های آبستن خطر سقط و مسمومیت افزایش میابد.
-اگر
پشم گوسفند خیلی کثیف باشد در حمام انگل تمام آب گل الود میشه و سم اثر
خودش را از دست میدهد بهترین حالت پشم چینی گوسفند و شستشوی آن و بعد حمام
انگل میباشد.
- موضوع دیگر که به
نظرم مهمه بحث جمع آوری کود از جایگاه است زیرا بر اثر آب ریخته شده از
آبشخور و ادرار حالت باتلاقی گرفته و زمینه لنگش و تخمیر و رشد میکروب ها
را فراهم میکندو بهترین حالتش اینه که هر روز کود تخلیه شود
-
وقتی تجمع و ضخامت کود در جایگاه بالا باشد ومرطوب شود(در اثر ادرار
گوسفند و یا آب آبشخور )....در زمستان به علت کاهش دما دیر خشک میگردد
(تبخیر پایین )و زمینه بروز رشد اجرام میکروبی فراهم تر است ,به همین خاطر
به نظر میرسد بهترین حالت تخلیه کود به صورت روزانه یا دو روز در میان
مخصوصا در تراکم دامی (بالا و غیر مناسب )و در زمستان ضرورت بیشتری
دارد...البته ممکن است جهت گرم شدن کف جایگاه تمایلی جهت باقی ماندن کود در
آغل وجود داشته باشد.
- انجام عملیات بهداشتی شامل ضدعفونی کردن و...آغل و بهار بند و تجهیزات ....برای کسانی که دامداری اجاره میکنن (برای اولین دوره ) مهمتره باشه چون معلوم نیست این دامداری در دور قبل چه شرایطی داشته است و همچنین دامداری هایی که به مشکل بیماری بر میخورند باید در دور بعد ضدعفونی و مدیریت بهداشت کاملی داشته باشند...و از موادگندزدایی استفاده کنند که بر اجرام میکروبی آن بیماری قبلی تاثیر بیشتری دارند.
-یکی از نکات بسیار ظریف در
بهداشت گوسفند جمع آوری جفت دفع شده پس از پدیده زایش هست.اینکار در
دامداران زیاد جدی گرفته نشده ولی خود جفت منبع عفونت پس از زایش هست.
- جفت دفعی در بسیاری از موارد ممکنه سبب انتقال بروسلوز یا تب مالت به انسان شود در صورتیکه حاوی میکروب بروسلا باشد بخصوص در میش هایی که سقط جنین کرده اند لذا بایستی از تماس دست و اعضای بدن با جفت دفعی توسط پرسنل دامداری به شدت خودداری گردد.
-میشهای که به هر دلیل بره شان سقط میشود باید از گله جدا بشود و مورد درمان قرار گیرند.
-به
نظرمیرسه انجام عملیات بهداشتی شامل ضدعفونی کردن آغل و بهار بند و
تجهیزات ....برای کسانی که دامداری اجاره میکنن (برای اولین دوره )
مهمتره باشه چون معلوم نیست این دامداری در دور قبل چه شرایطی داشته است و
همچنین دامداری هایی که به مشکل بیماری بر میخورن باید در دور بعد ضدعفونی و
مدیریت بهداشت کاملی داشته باشند...و از موادگندزدایی استفاده کنن که بر
اجرام میکروبی آن بیماری دوره قبل تاثیر بیشتری دارند.
- آفتاب گیر ی با ایجاد پنجره ها با ابعاد مناسب در جایگاه و غیره که دارای تاثیرات ضد عفونی کننده بر جایگاه می شود.
-بحث دیگر تهویه آغل است که باید رعایت شود...عدم خروج گاز ها از آغل باعث آسیب میگردد که این کار در زمستان که درز گیری و بستن منافذ دامداری جهت محافظت از سرما انجام میشود مهمتر است ..نباید موقع ورود به آغل حالت خفگی به ما دست دهدو بوی تند به مشام برسد(بو بسیارکم باشد یا اصلا نباشد).پنجره ها ی مخصوص تهویه بهتر است از بالا به پایین باز شوند تا هوای ورودی به طرف بالا رفته و عمل تهویه گازهای داخل جایگاه را بهتر انجام دهد
-بحث دیگر تراکم گله ست نباید بیش از حد لزوم در آغل گوسفند نگه داشت و استاندارد های متعارف را رعایت کردتراکم زیاد باعث ایجادشرایط مناسب برای گسترش بیمار های گوناگون مانند پی بی آر و...میگردد.
-ایجاد حوضچه در ورودی دامداری و پر کردن آن با مواد ضدعفونی کننده مانند آهک...گاهی در برخی دامدار ی ها دو حوضچه تعبیه میشود که اولی آب تنهاست و برای شستن پاهای گوسفندان بکار میرود و حوضچه دوم برای ضدعفونی بکار میرود.تعویض و تازه سازی محلول این حوضچه باید صورت گیرد
برگرفته از: مباحث مطرح شده در گروه مجازی پرورش گوسفند و بزتوسط دکتر شهسواری (تغذیه دام ) مدیر موسسه دامپروری نوین ایرانیان -مهندس براتی کارشناس علوم دامی ودامدار پروار بند بره در روانسر- مهندس طاهری کارشناس علوم دامی مجتمع دامپروری کشت و صنعت ملت - جناب سید وریا پرورش دهنده گوسفند در کردستان- مرتضی پاپی دامدار -کتاب راهنمای کامل پرورش گوسفند(جواد نصر و امید دیانی) -کتاب بیماریهای گوسفند ترجمه راسخی و شکیب نویسنده استرایتون
نکته :برای افزایش کاربرد مقالات و ترکیب علم با تجربه بهترست دامداران و متخصصین داشته های خود را در کنار هم قرار دهند تا باعث افزایش کارایی گردد در این مقاله از مباحث مطرح شده توسط متخصصین علوم دامی و دامداران و متخصصینی که خودشان دامدارهستند استفاده شده است.
در روش سنتی در قدیم و شاید همین الان در مناطق دور افتاده تر کشور ...قبل از ورود دام به جایگاه های دام که گاهی در دل تپه ها کنده میشد و گاهی در زیر زمین...به جنبه های بهداشتی قبل از ورود دام توجه میشد ...بدین صورت که در داخل آغل خار و خسک و هیزم را آتش میزدند تا کنه ها و سایر موجودات مضر کشته شوند ...شاید این معدود ابزاری برای نابودی کنه و.. بوده است.ولی در زمان کنونی ابزار و مواد مختلفی جهت اقدامات بهداشتی , درمانی وجود دارد که با بکار گیری آنها میتوان به یک پرورش موفق رسید.
اقدامات قابل توصیه ذیل را میتوان در نظر گرفت:
-تمامی جایگاه دام هم آغل و هم بهاربند بایستی بصورت دوره ای و منظم کودروبی,٬ سمپاشی و شعله افکنی گردد مخصوصا قبل از شروع پروار٬ و قبل از آغاز فصل گرما و... حتی زمانی که گروه جدیدی از دامها وارد جایگاه دامهای قبلی میشوند قبل از ورود بایستی حتما اقدامات فوق انجام گیرد.
- حمام ضدکنه که بیشتر عوامل انگلی خارجی را که بیماری پوستی و غیره ایجاد میکنند مانند جرب , شپش, , کنه ,مگس گوشت کنترل میکند و شستشوی گوسفندان قبل از شروع فصل گرما صورت گیرد
-فساد پشم و کچلی نیاز به حمام های ویزه ضد قارچی دارند...
-کنه ها در پاره ایی نواحی بویژه هر جا علوفه زبر و خشن با مقداری خار , علف جاروب و سرخس همراه باشد خطر ویژ ه ای میباشند برای کاستن از تب کنه ایی علف جاروب , سرخس ها و خار ها را بسوزانید.....یا زمین را شخم بزنیدست(البته باید از سوزندان اقلام دیگر احتراز نمود)
-از دیگر اقدامات که سالانه یک یا دوبار در گوسفنداری بایستی انجام گردد پشم چینی و سم چینی دامهاست که روی بازده غذایی و تولیدمثلی حیوان تاثیر بسزایی دارد
- واکسیناسیون و مبارزه با انگلهای داخلی دام که بسته به منطقه طبق برنامه سالیانه بطور دقیق بایستی انجام گیرد.( تقویم واکسینانسیون سالانه را از دامپزشکی محل خود جویا شوید)
-گال زنی دامها بخصوص دامهای پرواری بسته به نیاز جهت افزایش وزن می تواند انجام گیرد.
-زایشگاه دام بایستی بصورت منظم ضدعفونی و شعله افکنی گردد و کف جایگاه توسط مواد مناسب پوشانیده شود مثل کاه, و در صورت خیس شدن بایستی سریعا تعویض گردد. بهداشت زایشگاه بسیار مهم و ضروری است
-تمامی دامهای مشکل دار مانند دامهای که کچلی یا گری دارند و ...جدا سازی و تحت درمان قرار گیرند.
-گره زدن و ضدعفونی مرتب بند ناف بره های تازه متولد شده جزو ضروریات والزامات میباشد
-نکته ای که در بسیاری از دامداری ها متاسفانه رعایت نمیشه اینه که میشی که بره اش سقط شده سریعا بره یتیم دیگری را زیر میش سقطی میندازن در حالیکه ممکنه سقط به علت عوامل عفونی باشه لذا توصیه میشه تمامی قسمتهای خلفی و پستانی میشی که بره سقط کرده به دقت با مواد ضدعفونی گردد و عفونت رحمی آ ن توسط بولوس رحمی تتراسایکلین مهار گردد سپس بره یتیم را در کنارش قرار دهید.
بهتر است به منظور کنترل کپلک دام تمامی جویبارها و جوی هایی که اب راکد دارند توسط محلول سولفات مس ضدعفونی گردد که میزبان واسط اون یعنی حلزون از بین برود - در اکثر دامداریها معمولا سگ وجود دارد و اغلب سگها روی علوفه ها و مواد خوراکی ممکنه مدفوع کنند در صورتیکه دام علوفه آلوده به مدفوع سگ را مصرف نماید به علت بیماری احتمال تلف شدن اون صدرصداست.
-از دادن سیلوی ذرت کپک زده به دامها شدیدا خودداری شود بخصوص میش های آبستن خطر سقط و مسمومیت افزایش میابد.
-اگر پشم گوسفند خیلی کثیف باشد در حمام انگل تمام آب گل الود میشه و سم اثر خودش را از دست میدهد بهترین حالت پشم چینی گوسفند و شستشوی آن و بعد حمام انگل میباشد.
- موضوع دیگر که به نظرم مهمه بحث جمع آوری کود از جایگاه است زیرا بر اثر آب ریخته شده از آبشخور و ادرار حالت باتلاقی گرفته و زمینه لنگش و تخمیر و رشد میکروب ها را فراهم میکندو بهترین حالتش اینه که هر روز کود تخلیه شود
- وقتی تجمع و ضخامت کود در جایگاه بالا باشد ومرطوب شود(در اثر ادرار گوسفند و یا آب آبشخور )....در زمستان به علت کاهش دما دیر خشک میگردد (تبخیر پایین )و زمینه بروز رشد اجرام میکروبی فراهم تر است ,به همین خاطر به نظر میرسد بهترین حالت تخلیه کود به صورت روزانه یا دو روز در میان مخصوصا در تراکم دامی (بالا و غیر مناسب )و در زمستان ضرورت بیشتری دارد...البته ممکن است جهت گرم شدن کف جایگاه تمایلی جهت باقی ماندن کود در آغل وجود داشته باشد.
- انجام عملیات بهداشتی شامل ضدعفونی کردن و...آغل و بهار بند و تجهیزات ....برای کسانی که دامداری اجاره میکنن (برای اولین دوره ) مهمتره باشه چون معلوم نیست این دامداری در دور قبل چه شرایطی داشته است و همچنین دامداری هایی که به مشکل بیماری بر میخورند باید در دور بعد ضدعفونی و مدیریت بهداشت کاملی داشته باشند...و از موادگندزدایی استفاده کنند که بر اجرام میکروبی آن بیماری قبلی تاثیر بیشتری دارند.
-یکی از نکات بسیار ظریف در بهداشت گوسفند جمع آوری جفت دفع شده پس از پدیده زایش هست.اینکار در دامداران زیاد جدی گرفته نشده ولی خود جفت منبع عفونت پس از زایش هست.
- جفت دفعی در بسیاری از موارد ممکنه سبب انتقال بروسلوز یا تب مالت به انسان شود در صورتیکه حاوی میکروب بروسلا باشد بخصوص در میش هایی که سقط جنین کرده اند لذا بایستی از تماس دست و اعضای بدن با جفت دفعی توسط پرسنل دامداری به شدت خودداری گردد.
-میشهای که به هر دلیل بره شان سقط میشود باید از گله جدا بشود و مورد درمان قرار گیرند.
-به نظرمیرسه انجام عملیات بهداشتی شامل ضدعفونی کردن آغل و بهار بند و تجهیزات ....برای کسانی که دامداری اجاره میکنن (برای اولین دوره ) مهمتره باشه چون معلوم نیست این دامداری در دور قبل چه شرایطی داشته است و همچنین دامداری هایی که به مشکل بیماری بر میخورن باید در دور بعد ضدعفونی و مدیریت بهداشت کاملی داشته باشند...و از موادگندزدایی استفاده کنن که بر اجرام میکروبی آن بیماری دوره قبل تاثیر بیشتری دارند.
- آفتاب گیر ی با ایجاد پنجره ها با ابعاد مناسب در جایگاه و غیره که دارای تاثیرات ضد عفونی کننده بر جایگاه می شود.
-بحث دیگر تهویه آغل است که باید رعایت شود...عدم خروج گاز ها از آغل باعث آسیب میگردد که این کار در زمستان که درز گیری و بستن منافذ دامداری جهت محافظت از سرما انجام میشود مهمتر است ..نباید موقع ورود به آغل حالت خفگی به ما دست دهدو بوی تند به مشام برسد(بو بسیارکم باشد یا اصلا نباشد).پنجره ها ی مخصوص تهویه بهتر است از بالا به پایین باز شوند تا هوای ورودی به طرف بالا رفته و عمل تهویه گازهای داخل جایگاه را بهتر انجام دهد
-بحث دیگر تراکم گله ست نباید بیش از حد لزوم در آغل گوسفند نگه داشت و استاندارد های متعارف را رعایت کردتراکم زیاد باعث ایجادشرایط مناسب برای گسترش بیمار های گوناگون مانند پی بی آر و...میگردد.
-ایجاد حوضچه در ورودی دامداری و پر کردن آن با مواد ضدعفونی کننده مانند آهک...گاهی در برخی دامدار ی ها دو حوضچه تعبیه میشود که اولی آب تنهاست و برای شستن پاهای گوسفندان بکار میرود و حوضچه دوم برای ضدعفونی بکار میرود.تعویض و تازه سازی محلول این حوضچه باید صورت گیرد
-ضد عفونی کننده در دامپروی عبارتند از نورخورشید. شعله دادن, دود دادن.سوزانیدن , آهک.آنتی سپتیک.کات کبود, دلتا مترین
- نصب توری در جلوی پنجره ها برای ممانعت از ورود حشرات و پرندگان موذی