مسابقه ای برای انتخاب بهترین گوسفند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روزنامه گاردین، در کشور سنگال جائیکه بر روی گوسفندها اسم گذاشته می شود و ...... پربیننده ترین برنامه تلویزیونی "این گوسفند" نام دارد.و در آن سعی می شود تا بهترین گوسفند سنگال انتخاب شود.

گوسفند قزل

http://blog.iran-carpet.comمنبع :سایت قالیکده خانه فرش دستبافت ایران

قوچ نژاد قزل

پراکنش : گوسفند قزل یکی از نژادهای دنبه دار است که منطقه زیست آن در آذربایجان شرقی و مناطق کوهستانی تبریز به ویژه کوهپاپه های سهند و اطراف مراغه ، بناب ، میانه ، آذرشهر ، سراسکندر و هشترود می باشد و هر چه به طرف بناب و مراغه نزدیکتر شویم ، گله ها بزرگتر شده و بر تعداد گوسفند قزل در آنها افزوده می شود.

جمعیت : 1900000 راس است .

خصوصیات ظاهری : رنگ بدن معمولا بین قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره متغیر است . ....

شکل دنبه که یکی از وجوه تمایز خاص این نژاد می باشد ،کاملا گرد و دارای دنبالچه مناسب به شکل گلابی بوده ..... .هر چه دنبه از حالت فوق خارج شده باشد ، به همان اندازه از مطلوبیت گوسفند کاسته می شود .رنگ دنبه و سینه و چهار قلم تیره تر از سایر نقاط بدن می باشد .اکثر گوسفندان در زیر گردن منگوله دارند .بعضی از گله داران معتقدند که اصیل ترین میش ها آنهایی هستند که به رنگ قرمز ، حنائی و فاقد شاخ بوده و دارای لکه سفید روی پیشانی باشند.

خصوصیات تولیدی:

میانگین وزن تولد بره ها 4.5 کیلوگرم

میانگین وزن 6 ماهگی 35 کیلوگرم

میانگین وزن بلوغ 50 کیلوگرم

دوقلوزائی 20 %

میش نژاد قزل

منبع : علی مبارکی-باتشکراز عبدالله احراری

کرم کبد گوسفند(فاسیولا)

● ویژگیهای کرم فاسیولا

کرم فاسیولا به شکل برگ به اندازه ۵ ۳ سانتیمتر دارای دو بادکش دهانی و شکمی است. سطح بدن از کوتیکول خاردار پوشیده شده است.  دستگاه گوارش ناقص و فاقد مخرج است، ولی دارای انشعابات زیاد سکوم (روده کور) می باشد.

● چرخه زندگی فاسیولا

تخم انگل که پس از لقاح تخمک و اسپرم از یک کرم یا از دو کرم مختلف تولید می شود پس از آنکه از طریق مدفوع میزبان نهایی به آب شیرین محیط زیست افتاده پس از ۲ ۱ هفته نوزاد مژه داری به نام میراسیدیوم از آن خارج شده و به بدن حلزون واسط به نام لیضه و لاروهای کاملتر به نام اسپروفیت ورود و بالاخره سرکر تشکیل می شود. سرکر از حلزون خارج شده و در آب شناکنان به طرف گیاهان اطراف برکه یا جوی آب رفته، دور آن را لایه مقاومی می گیرد که از این پس به آن متاسرکر می گویند.

انسان یا حیوان گیاهخوار (میزبان نهایی) با خوردن متاسرکر به آن آلوده می شود. دیواره متاسرکر در معده متلاشی شده و سرکر آن آزاد می شود که دیواره معده یا روده را سوراخ کرده پس از ورود به محیط عمومی لایه خارجی کبد را سوراخ کرده و به کبد وارد شده و با تغذیه از سلولهای پارانشیم کبد به کرم بالغ تبدیل می شود.

● بیماریزایی

آسیبهای ناشی از بیماری فاسیولا ارتباط با تعداد کرم در بدن دارد. آسیبهای اولیه در اثر جابجایی در بافت کبد برای رسیدن به مجرای صفرا ایجاد می شود که در برخی اوقات مرده کرم سبب ایجاد نسج فیبری می شود. در انسان فقط تعداد کمی از کرمها به مجرای صفرا می رسند که در آنجا چند ماه تا چند سال زنده می مانند. کم خونی از عوارض اصلی بیماری است.

علت کم خونی تغذیه کرم از خون ، ایجاد خونریزی از مجاری صفراوی و کم شدن عمر گلبولهای قرمز خون می باشد. وجود کرم فاسیولا که گاهی وارد اعضای دیگر بدن می شود سبب ایجاد آسیب در آنها می شود مانند آسیبهای معدی ، لوزوالمعده و طحال و بافت زیر جلد و عروق خونی و ریه و مغز و عضلات و آپاندیس.

● علایم بالینی

دوره کمون بستگی به تعداد کرم وارد شده به بدن دارد. در یک اپیدمی فرانسه علایم بیماری ۶ هفته پس از خوردن سبزیهای آبزی آغاز شد و حداکثر علایم بین ۲.۵ ۲ ماه ظاهر گردید. علایم اولیه بیماری عبارتند از تعریق زیاد ، دردهای شکمی و کهیر. فاصله زمانی بین ورود تخم انگل به بدن و مشاهده تخم در مدفوع بستگی به تعداد کرم دارد که حد متوسط آن در انسان بین ۳ تا ۴ ماه محاسبه شده است.

● تشخیص بیماری

آزمایش خون بالا رفتن لوکوسیتها را نشان می دهد که تعداد آن بین ۱۰ تا ۴۰ هزار در میلیمتر مکعب می شود و نسبت ائوزینوفیلی از ۰.۵ بیشتر است. کم خونی به صورت کاهش هموگلوبین مشاهده می شود. آزمونهای کبدی در دوره حاد بیماری متغیر است. بهترین وسیله تشخیص استفاده از آزمون انگل شناسی است که تخم فاسیولا را در مدفوع و مایع کشت شده از دوازدهه مشاهده می نماییم..

● درمان فاسیولازیس

از سالها قبل تعدادی دارو برای درمان بیماری بکار رفته است که ۳ داروی مهم شامل بیتی نول ، تریکلابندازول و پرازیکوآنتل است.

● پیشگیری

انسان باید از خوردن گیاهان و سیزیجات نشسته و آبهای آلوده اجتناب نماید. بهترین راه پیشگیری در حیوانات درمان آنها و نیز از بین بردن حلزونهای ناقل با استفاده از مواد شیمیایی و بهسازی محیط است.

● انواع فاسیولا

فاسیولا انواع مختلف دارد که برای حیوانات گیاهخوار در اغلب نقاط دنیا آلوده کننده است. نام برخی از آنها عبارتند از: فاسیولا ژیگانیتکا ، فاسیولا ایندیکرم ، فاسیولا ماگنا ، فاسیولا امریکانا ، فاسیولا کالیفرنی ، فاسیولا نیانزه ، فاسیولا اجلافی و فاسیولای جکونی.

منبع   : سایت تخصصی علوم دامیhttp://animal-science.ir برگرفته از سایت دام آوران

بهداشت دام ، جایگاه و تغذیه دام

  منبع:سایت تخصصی علوم دامی(با اندکی تغییر )  http://animal-science.ir

بهداشت دام ، جایگاه و تغذیه دام

       کلیات :

       تعریف کلی بهداشت : اموری که در ارتباط با سلامت فرد و جامعه  باشد بهداشت گفته می شود .

           تعریف بهداشت دام : اموری که در ارتباط با سلامت دام و جمعیت دامی باشد بهداشت دام گفته میشود با توجه به این که تعداد زیادی از بیماریهای دام  قابل انتقال از دام به انسان بوده لذا تامین بهداشت دام کمکی به بهداشت انسان وجامعه نیز میباشد .

          از یک طرف گسترش روابط بین المللی واز طرف دیگر موضوع تجارت و از همه مهمتر سلامت و بهداشت جامعه انسانی در گرو برنامه هایی است که بتواند در زمانی کوتاه منبع دامی کشور را از لوث وجود بیماریهایی که این جمعیت را تهدید مینماید پاک کند این امر هم میسر نیست مگر آن که بهداشت دام و جایگاه دام تامین شده و در راه مراقبت بیماریهای دامی و کنترل و مبارزه با بیماریها  تصمیم گیریهای دقیق ، منظم و با برنامه ای صحیح انجام داد .

    اهمیت بهداشت دام و جایگاه :

1 – تامین سلامت دام

2- تامین مواد غذایی و پروتئین حیوانی برای مصرف انسان ( افزایش تولید )

3- کمک به تامین سلامت جامعه ،کنترل و پیشگیری بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان ( وجود بیش از 400 نوع بیماری قابل انتقال از حیوان به انسان که سلامت انسان و جامعه را مورد تهدید قرار میدهد )

4- با ایجاد محیط سالم برای دام محیط زندگی انسانها نیز که در ارتباط با دام هستند سالم میگردد.

5- ایجاد زمینه برای تجارت خارجی

6- کمک به افزایش در آمد دامداریها

        بهداشت جایگاه دام

دامداریها به سه دسته تقسیم میشوند :  سنتی ،  نیمه صنعتی ، صنعتی

       شکل صنعتی :

        جایگاه دام  : اصطلاحا به کلیه ساختمانهایی مثل بهاربند ، شیردوشی ، بیمارستان ، زایشگاه و سایر سالنها و ساختمانهای یک دامپروری گفته می شود.

          محوطه دامداری : به فضا و سطوحی گفته می شود که جایگاه دام را احاطه کرده اند و شامل خیابانها ، پیاده روها ، مبادی ورود و خروج دام و کامیون و خودروها و ... است این محوطه دامداری به چاه آب ، مخزن آب دامداری و فاضلاب و سیستم های مربوطه نیز شامل می شود .

         همانگونه که بهداشت ساختمان های دامداری مورد اهمیت است بهداشت محوطه دامداری نیز از اهمیت برخوردار است خصوصا در ورودی دامداری که باید حوضچه ضد عفونی داشته و حتما باید همیشه از ماده ضد عفونی مناسب و موثر پر بوده و هر از چند گاهی کنترل گردد  ، خصوصا بعد از بارندگیها نیاز به افزودن ضدغفونی دارد .

        در دامدارباید از بشکه های و یا  ظروف  مخصوص  زباله استفاده گردد و در آنها  محکم  بسته شوند .

        به هیچ وجه وسایل مورد استفاده شده مثل دستکش یک بار مصرف, ظروف پلاستیکی , سرمها ، شیشه های خالی واکسنها و یا سایر داروها  ، کیسه های نایلونی ویا باند و پنبه های آلوده در محوطه دامداری انداخته نشوند .

        در بهداشت محوطه دامداری و جایگاه دام باید توجه خاص به جوندگان و موشها گردد .

        از ورود و خروج حیواناتی مانند گربه و سگ به داخل دامداری جلوگیری گردد و در ضمن امکان ورود حیواناتی مثل شغال و روباه ، گرگ  به دامداری وجود  نداشته باشد .

       بهداشت زایشگاه :

1-  کف زایشگاه باید بتون ریزی بوده و شیب ملایمی به طرف فاضلاب داشته باشد.

2-  دیوارها از کاشی یا سنگ سفید و قابل ضد عفونی و شعله افکنی باشد.

3-  حرارت و تهویه در داخل زایشگاه قابل تنظیم باشد.

4-  حرارت اطاق زایشگاه باید در هنگام تولد گوساله حداقل 20 درجه و حداکثر 30 درجه سانتی گراد باشد پیش از زایمان مقداری کاه و کلش خشک با ضخامت کافی در کف زایشگاه ریخته شود.

5-  از کوران و جریان شدید هوا به داخل زایشگاه به خصوص در فصل زمستان جلوگیری شود.

6-  در داخل زایشگاه وسایل وابزار اولیه نظافت و ضدعفونی مثل ساولون و ترکیبات یددار ، دستکش مامایی ، طناب مخصوص کشیدن گوساله و وسایل جراحی و.... در محل مخصوص وجود داشته باشد.

7-  بعد از زایمان کاه و کلش که زیر دام پهن شده بود همراه با جفت و مایعات جنین و خونابه دور شوند .

8-  بعد از زایمان بعد از تمیز کردن زایشگاه کاملا کف و دیوارها ضدعفونی شده و از شعله افکن استفاده شود وسایل و تجهیزات مورد استفاده نیز ضدعفونی شده و برای زایمان آماده شوند.

          بهداشت مرکز پرورش دام متولد شده :

1-  حداقل با زایشگاه باید 10 متر فاصله داشته باشد.

2-  از رفت وآمد افراد غیر مسئول خوداری شود.

3-  رعایت موارد بهداشتی و ضدعفونی بسیار مهم است.............

        شیردوشی و بهداشت آن :

الف : بهداشت فردی کارکنان شیردوشی

1-  کنترل بهداشتی و سلامتی کارگران و داشتن گواهی لازمه از مراکز مربوطه

2-  داشتن لباس کار و چکمه و دقت در تمیزی و ضدعفونی آنها

3-  شستن و ضد عفونی دستها قبل از شیردوشی

4- قبل از شیردوشی باید از حوضچه ضدعفونی عبور کرده و چکمه هایش را ضد عفونی نماید.

ب : بهداشت  لوازم

دستگاههای شیر دوشی که شامل ا- منبع خلع   2- مخزن شیر  3- پل ساتور     4- کلاهکها    5- لایه داخلی میباشند.

        شستشوی کلاهک ها بعد از اتمام  دوشش هر گاو برای جلوگیری از انتقال باکتریها بسیار مهم است کلاهک و چنگگ در ابتدا با آب گرم شسته می شود و سپس با یک محلول ضدعفونی می شود و دو باره یک شستشوی دیگر با اب انجام میگیرد و سپس به طور معکوس آویزان میکنند تا برای دوشش بعدی آماده باشند  ضدعفونی مورد استفاده ساولن و یا هیپوکلریت سدیم میباشد.

در پایان شیردوشی بهتر است ابتدا به به مدت 10 دقیقه با آبگرم تمام لوله های برنده شیر شسته شده و و سپس با محلول 2 تا 3 در صدی هیپوکلریت سدیم به مدت 15 دقیقه شستشو و ضدعفونی شوند میتوان ازساولن 100/1 تا 200/1 نیز استفاده نمود

      بهتر است تمام سطوح داخلد لوله ها هر هفته 2 الی 3 نوبت با سود کاستیک 2 تا 3 درصد ( محلول ولرم ) ضدعفونی شوند در عمل ضدعفونی باید بعد از استفاده از مواد ضدعفونی تمام لوله های مجاری انتقال شیر از ابتدا تا انتها با آب گرم شسته و آبکشی شوند.

     در پایان  عملیات شیر دوشی باید دیوارها و کف سالن شیردوشی با آب گرم پر فشار بخوبی شسته شده و بهتر است این کار با آب گرم انجام گیرد و فضولات از طریق فاضلاب به بیرون هدایت شده و بعد کف سالن و ناحیه چال شیردوشی با ستریمید C با رقت 30/1 ضد عفونی شود از لحاظ احتیاط بهتر است که هفته ای دو نوبت از سود کاستیک 5 درصدی به جای ستریمید استفاده شود از ساولن و هیپوکلریت سدیم 5 درصدی نیز می توان استفاده کرد .

        انبار علوفه و مواد غذایی : در انبار علوفه و مواد غذایی خصوصا به کنترل رطوبت و درجه حرارت باید دقت بیشتر گردیده و از رشد قارچها و باکتریها پیشگیری گردد و در ضمن به وجود حیوانات مثل موش دقت شود.

        بهترین روش برای خلاص شدن از کود ، انبار آن در کنار زمین های زراعی در فاصله ای دور ازدامداری است و برای جلوگیری از رشد مگس و سایر حشرات پاشیدن پودر اهک خشک روی کود می باشد ( مقدار 5 کیلو گرم آهک خشک بر روی سطح 100 مترمربع )

   شکل سنتی :

        در شکل سنتی محل پرورش دام معمولا در کنار محل سکونت دامدار میباشد ولی باید در ساخت محل پرورش دام در روستاها نکات ذیل مورد توجه قرار گیرد :

1-  از منازل مسکونی دور بوده تا بو و حشرات باعث ناراحتی افراد نشود.

2-  جهت محل پرورش طوری انتخاب   گردد که حداکثر نور و آفتاب به آن بتابد.

3-  نور وتهویه باید رعایت شود.

4-  کف باید صاف بوده و شیب آن به طرف بیرون هدایت شود و نظافت آن ساده باشد.

       درشکل سنتی باتوجه به این هرگز محل زایشگاه و یا محل مخصوصی برای زایمان در نظر نمیگیرند لذا دامها  در همان محل پرورش دام زایمان میکنند و این امر هم باعث عوارض گوناگونی و حتی تلفات در دامها و گوساله ها و بره ها  میگردد.

جهت انجام زایمان معمولا میبایست دامهای آبستن را چند روز قبل از زایش که با علایمی مانند بزرگ شدن پستان و ....ظاهر میگردند استراحت داد .

در هنگام زایمان طویله و آغل تمیز شده و کف آن از یک لایه نرم از کاه و یا خاک اره تمیز پوشانده شود و هرگز نباید با دستهای کثیف و بدون ضد عفونی در زایمان مداخله نمود .

قرنطینه دام:

-----------

در بین بیماریهای عفونی میکروبی و ویروسی در دامها بعضیها هستند که نه تنها باعث تلفات بسیار سنگین و صدمات مالی فراوانی می شوند بلکه سرعت انتشار و همه گیری شدیدی در زمان کوتاه به وجود می آورند و همچنین بعضی از بیماریها این بیماریهای دامی خطر جدی برای انسان وجامعه بوجود می آورند.

    اسامی تعدادی از بیماریها قرنطینه ای دام

1- طاعون گاوی                  2- تب برفکی                                                                            3-اسهال ویروسی گاوها  MD         -  4- تورم عفونی بینی و نای واگیر گاوان  IBR     

  5- جنون گاوی                 6- سل گاوی                                    7-تب سه روزه                                             8-بروسلوز                                                                      9-سالمونلوز                                                            10-پلورو پنومونی گاوان                                         11-شاربن                                               12 – آبله گوسفندی

13 - آبله بزی                              14 – هاری                                                                       15 – جرب                                                                       16 - شاربن علامتی                                         17 – تب بزله ای بدخیم گاوان       MCF

نمونه برداری و ارسال نمونه مرضی ازدامهای بیمار :

        -------------------------

           برداشت نمونه صحیح در زمان مناسب شناخت بهتری را از فرایند بیماریها را تسهیل می نماید و میبایست با روشهای مناسب نمونه هایی که میتواند عوامل بیماریزا را از آنها جدانمود جمع آوری کرد تا بتوان در ارتقای کیفیت اطلاعات و ارائه روشهای مناسب کنترل و ریشه کنی اقدام نمود.

         نکات لازم در جمع آوری نمونه :

1- انتخاب دام : باید دقت شود که دام انتخابی ، نمونه مناسبی از مبتلایان گله آلوده باشد و در صورت امکان از چند راس دام نمونه برداری گردد انتخاب دام حائز اهمیت بسیار میباشد به طور مثال نمونه برداری از دام درمان شده میتواند تاثیر بر نتیجه بگذارد.

2- زمان نمونه برداری  : باید سعی شود نمونه در زمانی برداشت شود که مناسب با روند بیماری باشد.

3- روش نمونه برداری : نمونه باید به روش مناسب و بهداشتی جمع آوری گردد تا از آلودگیهای ثانویه جلوگیری گردد.

4- شماره گذاری نمونه : نمونه باید شماره گذاری شده و اطلاعات مورد نیاز روی آن ثبت شود.

5- نمونه بیماری هدف : نمونه باید برای بیماری هدف اخذ شده باشد که ضروری است نام بیماری توسط متخصص ذکر شود به طور مثال درخواست آزمایش برای بیماری ویروسی موضوعی را حل نمی کند زیرا بیماریهای ویروسی بسیار متنوعند وامکان آزمایش همه آنها فراهم نیست.

6- هماهنگی نمونه ها : نمونه ها باید با بیماری مورد نظر هماهنگی داشته باشند به طور مثال برای تایید وجود بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک ارسال غده لنفاوی ضروری است سرم خون برای آزمایش و تحلیل بیماری امکان ندارد  و یا  برای بیماری تب برفکی ارسال نمونه اپیتلیوم ضروری است .

7-  زمان ، شرایط و نحوه ارسال نمونه :

نمونه هایی که جمع آوری می گردند باید به تناسب بیماری در شرایط مطلوب نگهداری شوند که برای اکثریت بیماریها در مجاورت برودت میباشد البته برا ی نمونه های بیماری زاکه محلول نگهدارنده فرمالین است نگهداری در مجاورت سرما ضرورتی ندارد . به طور کلی نمونه ها پس از جمع آوری می باید در کوتاهترین مدت به آزمایشگاه ارسال گردند به خصوص برای مواردی که نیازمند جداسازی ویروس و میکروب هستند . زمان مناسب برای ارسال این گونه نمونه ها  12 ساعت پس از جمع آوری در نظر گرفته شده است .

در ارسال ، نمونه ها  باید به صورتی بسته بندی گردند که ضمن آنکه خطر انتشار بیماری را به حداقل میرساند در تمام طول مسیر سرمای مطلوب حفظ گردد .در بسته بندی نمونه ها باید دقت شود و از ظروفی استفاده گردد که امکان خروج مایع از آن وجود نداشته باشد .

در رابطه با تهیه و ارسال نمونه های مرضی دام رعایت موارد زیر الزامیست :

1- جهت ارسال هر گونه نمونه مرضی دام مربوط به بیماریهای گروه یک علاوه بر فرم ارسال نمونه ( در سه نسخه ) میبایست حتما یک نسخه از فرم گزارش بیمار ضمیمه گردد

2- در تهیه و ارسال نمونه های مرضی دام از دستورالعملهای مربوطه پیروی گردد .

3- در بررسی یک واگیری ، در صورت ظن به دو یا چند بیماری برای هر یک از نمونه ها یک فرم جداگانه تکمیل و ارسال میگردد .

           سیستم مراقبت و گزارش دهی :

            بطورکلی مبارزه علیه یک بیماری در هر جمعیتی نیازمند شناخت فراوانی و توزیع جغرافیایی و زمانی آن است بدیهی است که مبارزه بدون شناخت این دو موضوع اساسی ، اصول تصمیم گیری و اتخاذ روشهای کنترل را مخدوش مینماید .

           مراقبت اپیدمیولوزی روشی است که میتواند جوابگوی شناخت سریع و دایمی بیماریها و مشخص نمودن تغییرات آنها در طول زمان ، مکان و جمعیت باشد بعبارت دیگر روشی است استوار برثبت دائمی

           داده ها بمنظور تعیین وضعیت بهداشتی جمعیت دامی ، بطوریکه عوامل مترتب بر جمعیت مشخص می گردند و بکارگیری معیارهای مبارزه علیه آنها را تسهیل می بخشد .

         تعریف مراقبت : مراقبت عبارت است از جمع آوری مستمر و منظم داده ها ، پردازش و تحلیل آنها به منظور ایجاد اطلاعات در راستای بهبود تصمیم گیری در برنامه های پیشگیری و کنترل بیماری است .

          تعریف واحد اپیدمیولوژیک : عبارت است از مجموعه ای از دامها که در یک موقعیت جغرافیایی تعریف شده قرار داشته ، بطوریکه بین آنها تماس مستقیم از قدرت بیشتری برخوردار باشد

بر این اساس واحد اپیدمیولوزیک به روستا ، دامداری صنعتی و دامداری نیمه صنعتی گفته می شود در مورد گله های عشایری ، گله بعنوان واحد اپیدمیولوژیک در نظر گرفته می شود

     کانون بیماری : وقوع یک بیماری در یک واحد اپیدمیولوژیک یک کانون محسوب می گردد .

بمنظور برقراری مراقبت بیماریهای دامی با در نظر گرفتن معیارهای زیر به دو گروه بیماریهای گروه یک  و بیماریهای گروه دو تقسیم بندی می شوند :

1-  سرعت در انتشار و سرایت بیماری

2-  خسارات اقتصادی

3-  تاثیر در بهداشت عمومی

4-  وجود سیاست مبارزه ملی ، منطقه ای و جهانی

5-  اهمیت در تجارت

براساس ارزیابیهای به عمل آمده و با توجه به معیارهای فوق در ایران بیماریهای ذیل در کروه یک قرار گرفته اند :

1-  طاعون گاوی

2-  تب برفکی

3-  آبله گوسفند و بز

4-  بروسلوز

5-  سل

6-  طاعون نشخوارکنندگان کوچک

7-  شاربن

8-  هاری

9-  اسکروورم دنیای قدیم

10-بیماریهای قابل اشتباه با طاعون گاوی

11- جنون گاوی

             تعدادی از بیماریهای گروه دو : زبان آبی ، مشمشه ، لپتوسپیروز ، یون ، پاستورلوز ، آگالاکسی ، شاربن علامتی ، بوتولیسم ، هپاتیت نکروزان ( قانقارایای کبدی ) ، اکتینومایکوز ، اکتینوباسیلوز ، سالمونلوز ، آنتروتوکسمی ، فوترات ، اکینوکوکوزیس/ هیداتیدوزیس ، میاز ، آناپلاسموز ، تیلریوز ، بابزیوز ، آلودگی به کنه ، فاسیولوز ، کوکسیدیوز دیکروسولیوز  و .....

            مسئول بررسی بیماریها در شهرستانها موظف است کلیه اطلاعات واصله از بروز موارد بیماریهای گروه یک را چه از منابع اطلاعاتی داخل سازمانی (‌دکترهایی دامپزشک بخش دولتی ، کادر صحرایی دامپزشکی ، و سایر کادر فنی دامپزشکی دولتی اعم از کادر آزمایشگاه ، قرنطینه ، کشتارگاهها و ... )‌و چه چه خارج از سازمانی دامپزشکان بخش غیر دولتی ، دامداران ، تعاونیها و اتحادیه های دامداری ، وزارت بهداشت ، سازمان محیط زیست ، استانداریها ، فرمانداریها ، بخشداریها ، شوراهای اسلامی شهر وروستا و ...... ) را مورد بررسی قرار داده و پس از حصول اطمینان در ظرف مدت 24 ساعت به اداره کل دامپزشکی استان گزارش نماید . کارشناش بررسی بیماریها برای گزارش بیماری فرم مربوطه را تکمیل و به استان ارسال می نماید .

کشتار و امحاء دامها

در پیشگیری و کنترل بیماریها در مواقع ویا در بعضی از بیماریها یکی از راهها  کشتار و امحاء دامها میباشد کشتار و امحاء به دو شکل انجام میگیرد

الف - کشتار انتخابی : اعدام اقلیت دامهای مبتلا به بیماری به منظور حفظ اکثریت دامهای سالم یکی از راههای مبارزه با بیماریها است که سالیان درازی است در دامپزشکی اعمال میگردد (  به عنوان مثال در مبارزه با بیمار سل گاوی)

ب  - کشتار دسته جمعی : هر گاه انجام اقدامات دیگری در جمعیت دامی آلوده به بیماری وجود نداشته باشد و یا وقتی که عفونت خیلی سریعتر از آنکه میتوان با آن مقابله کرد منتشر شود و هیچ روش دیگر کاری از پیش نمیبرد بهترین روش اعدام و انهدام کلی یک جمعیت محدود برای حفظ گروه بیشتری از همان جمعیت میباشد ( به عنوان مثال در واگیری طاعون گاوی ).

        آشنایی با بیماریهای دامی

         بیماریهای باکتریایی ذام

         شاربن :

             بیماری عفونی فوق حادیست که برای حیوانات علفخوار مخصوصا نشخوار کنندگان یکی از بیماریهای شدیدا مهلک میباشد بقاء  طولانی عامل بیماری در خاک و محیط زیست و همچنین سرایت آن به انسان بر اهمیت آن از نظر بهداشت عمومی می افزاید.

          کلیه دامپزشکان بخش دولتی و غیر دولتی  و افراد مطلع و مرتبط  ملزم میباشند موارد مشکوک به این بیماری را به شبکه های دامپزشکی گزارش نموده و شبکه های دامپزشکی نیز ملزم میباشند که بدون اتلاف وقت موضوع را پیگری و گزارش نماید .

          سیاست سازمان دامپزشکی کشور در واکسینلسیون : پوشش حداقل مایه کوبی 85 % جمعیت گوسفند و بز و 50% جمعیت گاو و گوساله  و 15%جمعیت تک سمی ها در استانها ی کشوربوده است و پوشش مایه کوبی در جمعیت گوسفند وبز در مناطق پر خطر دو بار در سال ( هر شش ماه یکبار ) توصیه میگردد

       اقدامات بهداشتی : معدوم نمودن لاشه تلف شده و عدم کالبدگشایی لاشه

      امحاء لاشه از طریق دفن عمیق و بهداشتی و یا سوزانیدن

       سوزانیدن ، گندزدایی و ضدعفونی کلیه لوازم ، مواد آلوده و در تماس با عامل بیماری

      اجرای برنامه آموزشی ، ترویجی برای دامداران و همکاران بخش غیر دولتی

       شاربن علامتی : بیماری عفونی حادیست که بوسیله کلوستریدیوم شووایی  ایجاد میگردد و به دلیل مقاومت عامل بیماری ، قادر به ادامه حیات تا چند سال بوده و در چنین مناطقی برای دامداریها مخاطره آمیز میباشد.

       بطور کلی بررسی و مراقبت بیماری و ارزیابی میزان بروز و شیوع بیماری در مقاطع زمانی خاص و اقدامات بهداشتی – قرنطینه ای میتواند منجر به اتخاذ برنامه مناسب کنترل وپیشگیری بیماری و از طریق کاربرد واکسن گردد و پوشش مایه کوبی دامهای حساس در کانونهای بیماری و مناطقی که بیماری برای اولین بار رخ میدهد در مقاطع مشخص و تا شعاع مناسب خط مشی مبارزه با این بیمار است

        آنترو توکسمی :

      عامل این بیماری کلستریدیوم ولشائی بوده که در بعضی مناطق بسیار شایع بوده و اشاعه آن بیشتر در فصول بهار و پائیز ( موقع تغییر رژیم غذایی ) میباشد یعنی وقتی غذای خشک به غذای تر ویا برعکس انجام میشود و یا دام غذای بیشتری نسبت به ظرفیت در اختیار داشته باشد .

        مایه کوبی جمعیت نشخوارکنندگان کوچک بر علیه بیماری ( دو نوبت واکسیناسیون  به فاصله دو هفته ) با اولویت کانونهای بیماری

        هپایت نکروزان ( قانقرایای کبدی )

      بیماری یک نوع توکسمی حاد گوسفند و گاو است که در اثر زهرابه کلوستریدیوم نوایی در بافت کبد بوجود میاید در شرایط طبیعی معمولا با فاسیولیاز همراه است البته عوامل دیگری که موجب جراحات موضعی کبد میشوند نیز این تاثیر را باعث میگردند .

بهترین زمان برای مایه کوبی  در ماههای  مرداد و شهریور توصیه میگردد.

       آگالاکسی

       مایکوپلاسما آگالاکتیه عامل اصلی ایجاد این بیماری واگیردار گوسفند و بز است این بیماری گرچه تلفات زیادی ندارد ولی میزان ابتلا بین 30 تا 60 در صد در گله است کاهش یا قطع کامل شیرو بچه اندازی در حیوانات آبستن از جمله خسارات اقتصادی آمیباشد

      از دیدگاه اپیدمیولوژی عامل بیمار میتواند حداقل یک سال و حداکثر هشت سال قادر است از راه شیر دفع شود وجود ناقلین بدون علایم کلینکی در گله که معمولا حامل عفونت در دستگاه تناسلی هستند خطر بزرگی محسوب میشوند 

        عال بیماری در نسج پستان متمرکز شده و باعث خرابی مجاری ترشحی شیر میشود

        به منظور کنترل و پیشگیری واکسیناسیون با واکسن کشته آگالاکسی توصیه میگردد و بای تحقق این هدف :

الف - پوشش مایه کوبی دامهای موجود در کانونهای بیماری و همچنین مناطقی که بیماری برای اولین بار رخ میدهد در مقطع زمانی مشخص

ب- انجام عملیات واکسیناسیون دو ماه قبل از زایش به منظور ایجاد ایمنی در بره های کمتر از 3 ماه

ج – دو بار مایه کوبی و انجام مایه کوبی راپل 15 روز بعد ضروری است .

    بیماریهای ویروسی دام :

          بیماری تب برفکی :

        یکی از بیماریها ویروسی بسیار عفونی و واگیر میباشد که به لحاظ شدت خسارات اقتصادی در صدر برنامه های کنترل و ریشه کنی بیماریهای دامی بعضی از کشورهای جهان قرار گرفته است . تقریبا تمامی دامهای زوج سم از جمله نشخوارکنندگان اهلی نظیر گاو ، گاومیش ، گوسفند و بز مورد هدف عامل بیمار قرار میگیرند  شدت  واگیری  در دامهای  حساس  بسیار بالا  ( 100 % ) ولی میزان مرگ و میر پایین بوده و عمدتا دامهای جوان را در بر میگیرد .

 در جهت کنترل موثر و هدفمند بیماری تب برفکی در جمعیت دامی کشور برنامه مایه کوبی به طور همزمان و سراسری از بهمن ماه سال 81 با فواصل هر 4 ماه در سراسر کشور به اجرا گذاشته شده و در هر فاز در مدت زمانی کوتاه جمعیت گاو و گوساله ها را در مناطق و نواحی پرتراکم و پر خطر تحت پوشش مایه کوبی برده که نتایج موفقیت آمیزی در بسیاری از استانها بهمراه داشته است

    آبله گوسنفد و بز :

آبله گوسفند و بز از جمله بیماریهای ویروسی فوق العاده مسری است که اختصاصا گوسفند و بز را مبتلا ساخته و عامل آن ویروسی از خانواده  Poxviridea میباشد

جراحات آبله گوسفند در محلهای بدون مو و کم مو خصوصا زیر دم بیشتر دیده میشود  درگیری دستگاه تنفسی ، جراحات جراحات احشایی و گاهی سقط جنین نیز دیده میشود و یک شکل بدخیم بیماری همراه با جراحات منتشر در بره ها  بوجود میاید عامل بیماری این نوع دام را در هر سنی مبتلا میسازد در بزها نیز آبله ایجاد میگردد که ویروس آن از نظر خصوصیات پادگنی از آبله گوسفند متمایز است

     طاعون گاوی :

       طاعون گاوی یک بیماری حاد و فوق العاده مسری نشخوارکنندگان و خوک است که به وسیله تب و جراحاتی شبیه سائیده شدن مخاطی که بیشتر به مخاطات دستگاه گوارش محدود است مشخص میگردد

         از نظر تاریخی بیماری طاعون گاوی جزء کشنده ترین  بیماریهای گاوی است در صورتیکه بیماری بصورت واگیر بین دامهای فوق العاده حساس بروز کند میزان واگیری و تلفات آن فوق العاده زیاد است . در شرایط طبیعی بیماری بیشتر در گاو و گاومیش بروز میکند ولی در بعضی واگیریها گوسفند و بز نیز مبتلا میشوند خوکها در برابر این بیماری حساس میباشند ولی فقط تب خفیف زودگذر نشانیهای بالینی را در آنها تشکیل میدهد

      در راستای سیاستهای جهانی ریشه کنی طاعون گاوی و در اجرای برنامه OIE  امروزه در کلیه استانهای کشور عملیات مایه کوبی برعلیه بیماری طاعون گاوی در جمعیت گاو و گوساله قطع گردیده و سیستم مراقبت فعال و غیر فعال برقرار شده است

      طاعون نشخوارکنندگان کوچک( PPR) :

         طاعون نشخوارکنندگن کوچک یک بیماری ویروسی حاد یا تحت حاد سریع الانتشاری است که در بز و گوسفند با علایم تب ، اسئوماتیت نکروتیک ، گاستروانتریت و پنومونی مشخص میشود و نعنوان شبه طاعون نشخوارکنندگان کوچک نیز نامیده میشود گوسفند کمتر از بز به این بیماری حساس است گاو به فرم تحت کلینیکی بیماری مبتلا میشود

           ویروس عامل بیماری یک موربیلی ویروس از خانواده پارامیکزوویریده است این ویروس قرابت نزدیکی با ویروس طاعون گاوی ، سرخک انسان ، دیستمپر سگ و بعضی از نشخوارکنندگان وحشی و موربیلی ویروسهای پستانداران دریایی دارد .

          ترشحات خروجی از چشم  ، بینی ، دهان و مدفوع شل دامها ی مبتلا حاوی مقادیر فراوانی از ویروس میباشد با عطسه و سرفه کردن دامها ذرات آلوده به ویروس هوای محیط را آلوده نموده که با تنفس هوای آلوده وارد ریه سایر دامها شده و آنهارا آلوده مینماید .

          در راستای اجرای  خط مشی  برنامه ریشه کنی طاعون گاوی و اجتناب از بروز تداخل در مراحل سرویلانس پاراکلینیکی طاعون گاوی جهت کنترل PPR  در سطح جمعیت دامی حساس الزاما از واکسن همولوگ بیماری در کانونهای آلوده و نواحی اطراف استفاده میشود

   بلوتانگ :

         بلوتانگ یک بیماری ویروسی وابسته به جمعیت حشرات ناقل بوده و شرایط جغرافیایی و آب و هوا یی از جمله میزان رطوبت و درجه حرارت مناسب به منظور تکثیر ناقلین و نهایتا انتشار بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است

     در پیشگیری و کنترل بیماری کنترل ناقلین بیماری { از جمله پشه ها ) در زمان طولانی و وسعت زیاد عملی نمیباشد تزریق آیورمکتین تا 28 روز با کلیه پشه هایی که در شب  از گاو خونخواری میکنند مقابله میکند  اقدامات قرنطینه ای و انتقال گوسفندان به مناطق مرتفع در پریود های انتقال بیماری موثر میباشد .

      هاری :

هاری یک بیماری فق العاده کشنده ویروسی است که موجب عفونت مرک دستگاه عصبی میگردد تمام حیوانات خون گرم ممکن است به آن دچار شوند منشا آلودگی همواره یک حیوان هار و راه انتقال تقریبا همیشه گزیدهشدن بوسیاه دام مبتلا میباشد ولی آلوده شدن زخمهای پوستی بوسیله بزاق تازه نیز ممکن است 

       در حال حاضر مبارزه با هاری در سطح کشور با اجرای برنامه واکسیناسیون در سگهای صاحب دار و با رعایت موازین بهداشتی انجام میگیرد .

کلیه دامهای مشکوک به هاری و یا هارگزیدگی که بیش از 48 ساعت از گزش گذشته باشد می بایست معدوم شده و بمنظور پیش بینی غرامت متعلقه ،صورتجلسه مربوطه تکمیل و همراه با پاسخ مرکز مرکز تشخیص هاری به اداره کل ارسال میگردد .

     بیماریهای انگلی :

انگل چیست : انگل به موجود زنده ای اطلاق میشود که در تمام ویا قسمتی از زندگی خود در داخل و یا خارج بدن موجود دیگر بسر برده ، از امکانات آن به نفع خود بهره برداری کند و کم بیش ایجاد بیماری نماید موجود مورد استفاده انگل را میزبان (HOST )مینامند.

دسته بندی انگلها :

الف : کرمهای انگلی

1- نماتودها

2- ترماتودها

3- سستودها

    کیست هیداتید ( هیداتیدوز )

      یک بیماری انگلی قابل انتقال بین انسان و دام بوده و عبارت است از رشد مرحله نوزادی کرم اکینوکوکوس گرانولوزوس در کبد ، قلب و سایر اندامهای بدن گاو ، گاومیش ، گوسفند ، بز و شتر ، در کشور ما بلحاظ اپیدمیولوژیکی دامهای اهلی بویژه گوسفند و بز بعنوان میزبان واسط نقش اساسی در حفظ و تداوم آلودگی دارند.

       میزبان اصلی کرم بالغ سگ و گوشتخواران وحشی بوده که از میان میزبانان اصلی سگ مهمترین نقش را در انتقال....آلودگی  دارد.

ب- بند پایان انگلی(انگلهای خارجی دام ):

کنه ها در دامها نقش دو جانبه داشته در حالی که از دامها خون مکیده و باعث لاغری و نحیفی دام میگردند موجب انتقال بعضی از بیماریها از جمله بیماریهای انگل های خونی و ... میگردند>

جرب ها عامل مولد گال از بند پایان بوده که با ایجاد زخمها و یا کانالهای زیر جلدی و دخالت میکروبها باعث ایجاد زخمهای عمیق در بدن حیوان  میگردند نقش این بند پایان تحرک جلدی و اختلالات متابولیکی و بالاخره به علت خارش عدم استراحت و لاغری و نحیفی دام ... میشود. خارش پوست در تابش خورشید و حرارت به تشخیص این بیماری کمک میکند .

ج – تک یاخته های انگلی 

1- تیلریوز  :

         در گاو تیلریا آنولاتا در کشور شایع  بوده  و میزبان آن گاو و گاومیش است و ناقل آن کنه هیالوما گزارش شده است .

            در گوسفند دو گونه تیلریا ( تیلریا  هرسی و تیلریا اوویس ) موجب تیلریوز گوسفندی میشوند پاتو ژنیستی تیلریا هرسی بالا بوده و میزان تلفات تا 30% میرسد در جنوب شرقی کشور انتشار دارد و کنه های گروه هیالوما و اکسکاراتم ناقل بیماری هستند .

     تیلریا اوویس بعنوان تک یاخته غیر پاتوژن معرفی شده است .

     در پیشگیری استفاده از واکسن تیلریوز خصوصا در دامهای حساس ومناطق آلوده اهمیت داشته و سمپاسی برای از بین بردن ناقلین بیماری  باید در شروع  فعالیت بند پایان انجام گیرد.

2 - بابزیوز :

          در این بیماری انگل خونی تک یاخته انگلی از جنس بابزیا دخالت داشته و بوسیله کنه ها منتقل میشوند که دو گونه آن بابزیا اوویس و بابزیا موتازی بیماری زا میباشند

        بیماری بعد از دوره کمون بمدت 4 الی 10 روزه با تب ، بی اشتهایی ، سستی ، کم خونی ، تنفس سریع خود را نشان داده و هموگلوبینوری وجود داشته و در حالات حاد ممکن است مرگ در عرض چند روز اتفاق افتد و میزان مرگ و میر در گوسفندان آلوده تا 50 در صد میرسد .

    در پیش گیری از بیماری مبارزه بر علیه ناقل بیماری کنه ها اهمیت بسیاری داشته و سمپاشی بدن دام و جایگاه دام  باید در فصل شروع فعالیت کنه انجام گیرد

   بیماری تب کریمه – کنگو :

      تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه – کنگو ( CCHF  ) یک بیماری ویروسی خونریزی دهنده تب دار حاد و بسیار کشنده در انسان بوده و دامنه وسیعی از حیوانات اهلی و وحشی را آلوده میسازد که بوسیله کنه و یا از دام آلوده  تماس انسان با خون و بافتهای آلوده دامها .....  منتقل میشود و در آسیا ، اروپا و آفریقا وجود دارد.

        بیماری در حیوانات علایم بالینی ندارد.

       در کلیه استانها در کانونهای شناخته شده بیماری و مناطقی که خطر بروز آن وجود دارد عملیات سمپاشی دام و اماکن دامی در قالب طرح ملی مبارزه با بیماریها برعلیه ناقل بیماری ( کنه )  انجام میگیرد .

دکتر غلامرضا فلسفی کارشناس اداره کل دامپزشکی استان آذربایجان

لیست نژادهای گوسفندان ایران

منبع:سایت تخصصی علوم دامیhttp://www.daaam.ir/cat/42/sheep.html