شاخص های ملی و بین المللی کنترل روند تولیدات دامی

 

وَاللَّهُ خَلَقَ کُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى رِجْلَیْنِ وَمِنْهُم مَّن یَمْشِی عَلَى أَرْبَعٍ یَخْلُقُ اللَّهُ مَا یَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿نور-۴۵﴾ و خداوند هر جنبنده‏ای را از آبی آفرید، گروهی از آنها بر شکم خود راه می‏روند، و گروهی بر دو پای خود، و گروهی بر چهار پا راه می‏روند، خداوند هر چه را اراده کند می‏آفریند، چرا که خدا بر همه چیز تواناست. 

مقدمه: بخش دامپروری در دهه 1990-2000 بعلت افزایش تقاضای جهانی برای غذاهایی با منشاء دامی از رشد چشمگیری برخوردار بوده که این امر مرهون رشد جمعیت ، افزایش شهرنشینی و رشد درآمد بوده است طبق گزارشات سازمان فائو در سال 2005 برای اولین بار در سال 1995 حجم گوشت تولیدی کشورهای در حال توسعه از میزان گوشت تولیدی کشورهای توسعه یافته فراتر رفته است و از همین برهه زمانی در تولید شیر شکاف بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته به حداقل رسیده است این تحول عظیم، انقلاب دامی را بوجود آورد که پیامدهایی را برای سلامت، معیشت و محیط زندگی بشر داشته است.

 در راستای کنترل این پیامدها و رسیدن به اهداف مورد نظر نیاز به تدوین شاخص ها و معرف هایی بود که عملکرد متفاوت بخش دامپروری در مناطق مختلف داخل هر کشور و بین کشورهای مختلف سنجیده شود بطوریکه در سطح بین المللی تنوعی از لحاظ کمیت و کیفیت رشد این بخش دیده می شد  و اینکه این بخش در رشد اقتصادی و نیل به اهداف توسعه هزاره تا چه حدی می تواند موثر واقع شود مثلا برخی از کشورهای در حال توسعه مانند برخی از کشورهای جنوب بیابان ساهارا قاره آفریقا که جزء عظیمترین ذخایر برای خوراک دام می باشد در انقلاب دامی از سایر کشورهای در حال توسعه عقب مانده بود.

در هر کشور، دام به دلایل مختلفی نگه داری می شود از جمله این دلایل عبارتند از رسیدن به امنیت غذایی ملی و خانوار که با ایجاد اشتغال، درآمد و پس انداز باعث کاهش فقر و فلاکت شده و از طریق تجارت دام و محصولات دامی و تهیه و ارسال مواد خام به صنایع مربوطه باعث رشد اقتصادی خواهد شد البته در این فرایند مدیریت همزمان بهداشت محیط و سلامت عمومی تولیدات دامی  نقش مهمی را ایفاء خواهد کرد.

نظارت بر عملکرد بخش دام می تواند بصورت کمی یا کیفی باشد. نظارت کیفی عبارتست از ارائه بیان کیفی و ساده در خصوص وضع دامداری از لحاظ اهداف و سیاست ها و نظارت کمی شامل تعریف معرف های کمّی برای سنجش عملکرد بخش دامداری که در این حالت لازم است یک سطح حداقل مطلوب عملکرد تعیین شود و گاهی برای سنجش یک هدف خاص در تولیدات دامی لازم می شود که از چندین معرف کمی استفاده شود.

مختصر بودن معرف ها امر مقایسه بین کشورها(با اعمال تغییراتی داخل کشورها)و زمان را ممکن می سازد معرف ها بایستی از نظر آنالیزی مطمئن،تکرار پذیر،قابل اندازه گیری،به روز و دقیق باشند و همینطور جامع و در طول زمان قابل مقایسه بین کالاها، سیاستها و کشورها و برای سیاست گذارها به راحتی قابل فهم باشند همچنین سوالات اساسی تشکیل دهنده معرف ها نشانگر اینست که چه چیزی تحت نظارت قرار خواهد گرفت و چگونه اطلاعات برای نظارت بدست آوریم و این معرف های به کار چه کسی خواهد آمد.

این معرف ها نشان خواهد داد که آیا بخش دامپروری نقش مورد انتظارش را بنحو احسن انجام می دهد و  یا تفاوت بین نواحی و کشور های مختلف از نظر عملکردی و تحقق اهداف در صورت وجود چگونه است بنابراین از روی این شاخص ها نقش دامپروری در اقتصاد کشور و ارتباطش با متغیر های جمعیت انسانی، الگوهای مصرف، دسترسی به منابعی همچون آب، زمین و خوراک مورد ارزیابی قرار می گیرد. شاخص ها بایستی در زمینه های تولیدات دامی، منابع دامی و تجارت دام و محصولات دامی، نظارت کامل داشته باشند و از آنجائیکه وضعیت سلامت و بیماری های دامی بر روی بهره وری دام موثر است و میزان درگیری یک کشور را در تجارت های بین المللی (دام و محصولات دامی) تعیین می کند فلذا این مورد نیز باید توسط معرف ها کنترل شود.

شاخص های مورد بحث در این مقاله توسط خلاصه های بخش دامپروری (LSB) و اطلس جهانی سلامت و تولیدات دامی (GLiPHA) سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد(FAO) تدوین شده و مورد بهره برداری واقع می شود. LSB ها چشم انداز تقریبی از بخش دامپروری یک کشور با استفاده از آمار و شاخص های کمّی ارائه می دهند در حالیکه GLiPHA اطلس های الکترونیکی هستند که جهت ارائه اطلاعاتی اقتصادی اجتماعی، جمعیت شناسی انسانی و دامی و موارد مربوط به سلامتی که امکان مقایسه بین کشورها و بهبود مدیریت و امکان تبادل اطلاعات در سطح ملی و بین المللی را فراهم می کند. در این مقاله به شاخص های کمّی دامپروری متمرکز خواهیم شد.

دامپروری در اقتصاد

کشاورزی در اکثر کشورها نقش اقتصادی برجسته ای داشته و در کشورهای در حال توسعه سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی(GDP) و حمایت از معیشت خانوار بر عهده دارد. بخش دامپروری در تعامل با سایر بخشهای اقتصادی بوده و نقش مهمی را درتوسعه اقتصاد کشور ایفاء می کند لذا برآوردGDPدامپروری و کشاورزی از GDP کل ضروری است و برآورد سهم GDP دامپروری نسبت به GDP کشاورزی بعنوان شاخصی از اهمیت نسبی بخش دامپروری از اقتصاد کشاورزی را مطرح می کند نرخ های رشد سالانه بعنوان شاخص های مهمی در ترسیم روند محسوب می شوند.

 بازده و بهره وری کلی دام می تواند با استفاده از شاخص تولید دام(Livestock Production index) نمایش داده شود که شامل تولید شیر و گوشت از همه منابع دامی، محصولات لبنی، تخم مرغ، عسل، ابریشم خام، پشم، چرم و پوست می باشد. این شاخص بیانگر سطح نسبی حجم کل تولیدات دامی برای هر سال در مقایسه با یک دوره سنواتی پایه مثلا در اینجا (2006 - 2004 ) می باشد مقدار تولیدی از هر کالا نسبت به قیمت میانگین بین المللی محاسبه شده و مجموع آن برای هر سال بدست می آید سپس ارزش مجموع تولیدات سالانه نسبت به میانگین مجموع سنوات پایه مذکور بعنوان شاخص در نظر گرفته می شود و مقدار شاخص برای سال های مبنا معادل 100 در نظر گرفته می شود.اطلاعات جدول ذیل بر اساس گزارش 2014 گروه بانک جهانی ارائه شده استکه در آن روند رشد سالانه تولیدات دامپروری هر کشور نسبت به سال مبنای آن کشور محاسبه شده است.

نام کشور	سال 2000	سال 2012	نام کشور	سال 2000	سال 2012
-	-	-	-	-	-
پاکستان	6/85	130	ژاپن	7/100	7/101
ترکیه	5/91	8/153	هلند	5/104	115
فرانسه	0/104	2/100	میانگین جهانی	9/89	5/115

ابعاد اجتماعی اقتصادی منابع دامی:

تولیدات دامی نقش مهمی در تامین نیازهای جوامع انسانی دارند بنابراین شاخص های اجتماعی و اقتصادی برای این بخش تعریف می شود تا رابطه دام را با روند جمعیت شناسی و رفاه انسانی مشخص کند و اطلاعاتی در زمینه تامین و مصرف غذاهایی با منشاء دامی را فراهم کند و منبع اصلی این گونه شاخص ها شامل بانک جهانی و آمار سازمان فائو(FAOSTAT) و اطلاعات آماری ملی می باشد این معرف ها در مورد جمعیت کل،جمعیت کشاورزی، جمعیت فعال کشاورزی بتفکیک جنس، جمعیت دامداران و جمعیت مصرف کننده شهری محصولات دامی می تواند بکار رود. این شاخص ها می تواند شامل نسبت هر بخش از جمعیت به کل جمعیت و نرخ رشد سالانه آنها، تراکم جمعیت بر کل زمین ها یا زمین های کشاورزی ، تعداد دام به ازاء هر فرد و تعداد واحدهای دامی به ازاء هر فرد باشد.تعداد کل خانوارهای وابسته به دامپروری و یا کشاورزی لازم است برآورد بشود چون آنها اطلاعاتی را در مورد توزیع مالکیت دامداری و همچنین بهره وری بخش که در محاسبه بازده هر کارگر دامداری یا هرخانوار مهم است فراهم می کنند.

معیارهای رفاه انسانی مانند معیارهای فقر و شاخص های توسعه بشری که توسط برنامه توسعه سازمان ملل(UNDP) تدوین شده روز به روز از اهمیت بیشتری در تعیین نقش دامپروری می تواند ایفاء کند.کشورهایی با فقر روستایی بالا و دارای رتبه پائین  در شاخص رشد انسانی نیازمند تاکید بیشتر بر نقش دامپروری در کاهش فقر می باشند. در حالیکه یک جمعیت نسبتا مرفه شهری از بازار آماده ای برای غذاهایی با منشاء دامی بوده و باعث تسریع رشد صنعت دامپروری کشور می شود دامداری می تواند در تضمین امنیت غذایی خانوار وملی نقش مهمی داشته باشد بنابراین تولیدات دامی بعنوان یک هدف مهم تلقی شده و بنابراین مصرف این محصولات  بایستی تحت نظارت قرار گیرد مصرف محصولات دامی از نظر میزان کالری، میزان پروتئین ها و چربی های بدست آمده از تمام محصولات دامی در طی روز مورد استفاده قرار می گیرند می تواند مورد ارزیابی قرار گیرد.

تولید داخلی گوشت ،شیر،تخم مرغ بویژه در ارتباط با جمعیت انسانی بایستی تعیین شود تا مصرف سرانه برآورد گردد.و برای دانستن اینکه آیا مصرف در رابطه با جمعیت نفوس روبه کاهش است یا رو به افزایش لازم است سرعت رشد سالانه به ازای مصرف سرانه مورد ارزیابی قرار گیرد. و یا مجموع محصولات مشابه می تواند بر حسب گونه مورد آنالیز قرار گیرد اهمیت هر محصول و تغییرات الگوی مصرف با توجه به سهم نسبی هر محصول دامی نسبت به کل محصول قابل ارزیابی است.

منابع دامی و بیوفیزیکی :

دسترسی به زمین و منابع چرا اغلب تعیین کننده نوع دامی که می تواند نگهداری شود و شیوه مدیریت دامداری (یعنی سیستم غالب تولید) و قابلیت توسعه تولیدات دامی است  کشورها و مناطقی که دارای زمین فراوان بوده و از جمعیت دامی و انسانی پایینی برخوردار هستند مثل اکثر کشورهای جنوب ساحارای آفریقا که عمدتا متمایل به سیستم های چرایی هستند در حالیکه مناطقی با تراکم دامی و انسانی بالا متمایل به سیستم صنعتی مثل کشورهای آسیای شرقی و جنوبی هستند و عمدتا دام های تک معده ای نگه داری می کنند شاخص های مرتبط کننده دام و منابع بیوفیزیکی لازم است به انواع مختلف زمین قابل دسترس مانند کل زمین، زمین زراعی، زمین های کاشت برای محصولات زراعی و دائمی، مراتع دائمی، زمین های مراتع غیر دائمی و غیر زراعی. نسبت هر نوع از زمین و تکامل آنها در طول زمان در ارتباط با کل زمین بویژه مراتع دائمی مهم می باشد.

نسبت دام به زمین بعنوان یکی از معیارهای توصیف کننده سیستم های تولید دامپروری جهان می باشد تراکم جمعیت دام به زمین یا نسبت به زمین کشاورزی شاخصهایی از منابع زمین قابل دسترس برای تولیدات دامی هستند و موقعی که بهمراه فشار جمعیت انسانی استفاده شود می تواند برای آنالیز تکامل سیستم های مختلف دامی مورد استفاده قرار گیرد مثلا با کاهش منابع ارضی در اثر افزایش فشار جمعیت تمایل به متراکمتر شدن بیشتر می شود.

منابع دامی :

برای داشتن شاخصی ازمنابع دامی لازم است که از جمعیت گونه های دامی و نرخ رشد سالانه اطلاعات آماری بدست آورد و تعداد واحدهای دامی برای هر گونه مشخص شود و احد دامی اصولا یک ضریب تبدیل بین گونه های دامی می باشد و از تبدیل وزن بدنی به وزن متابولیک (وزن بدنی به توان 75/0 )بدست خواهد آمد

جمعیت دام کشوربرحسب واحد دامی درسال 1392 (منبع: آمارنامه کشاورزی 1392)

نوع دام	ضریب واحد دامی	جمعیت سال 92
گاو اصیل	5/9	5/8863
گاو دورگ	5/6	26260
گاو بومی	4	11852
گوسفند	1	45430
بز	75/0	25/15443
شتر	5/5	880
گاو میش	5/6	1313

تولیدات دامی :

شاخص های کنترل تولیدات دامی لازم است حجم کلی تولید گوشت، شیر، تخم مرغ و پشم هر گونه را در برداشته باشد مقدار کل کالاهای مشابه باید جمع شده تا بتواند در طول زمان مورد مقایسه قرار گرفته و برآوردی از نرخ رشد سالانهبدست آید اغلب روند های ترکیب کل شیر و گوشت دلالت دارد بر ساختار بخش دام و اینکه کدام زیر بخش نسبت به سایر زیربخش های دیگر از رشد سریعتری برخوردار است برای هر کالای تولید شده می تواند کل تولید نسبت به کل زمین یا زمین کشاورزی بر حسب حیوان یا واحد دامی برآورد شود تا شاخصی از میزان بازده باشد برای هر کالا نسبت محصول تولید شده بوسیله هر گونه دامی می تواند برآورد شود وقتیکه کل تولید به جمعیت انسانی تقسیم می شود تا تولید سرانه بدست آید این شاخص نشانگر اینست که چه مقدار از محصولات دامی تولید داخل می تواند اهداف مطلوب ملی مصرف سرانه و در نتیجه حذف واردات را تامین کند در جدول ذیل برخی از مهمترین شاخصهای بکار رفته نظارت بر تولیدات دامی اشاره می شود.

شاخص	توضیحات و تعاریف
کل تولید	مقدار گوشت / شیر/ تخم مرغ تولید شده بر حسب تن بوسیله هر گونه و کشتار شده در داخل کشور(صرفنظر از اینکه دام منشاء داخلی یا خارجی داشته باشد )
تراکم تولید	مقدار گوشت / شیر/ تخم مرغ کل تولید بر حسب میلیون تن تقسیم بر زمین کشاورزی و یا کل زمین بر حسب کیلوگرم گوشت / شیر/ تخم مرغ به ازاء هر کیلومتر مربع از زمین کشاورزی در هر سال
تولید سرانه	مقدار سرانه تولید گوشت / شیر/ تخم مرغ عبارتست از مقدار گوشت / شیر/ تخم مرغ تولیدی کل تولیدی بر حسب میلیون تن تقسیم بر جمعیت کشاورزی و یا کل جمعیت انسانی بر حسب کیلوگرم از محصول دامی به ازاء هر شخص در هر سال
تولید به ازاء هر حیوان	مقدار گوشت / شیر/ تخم مرغ کل تولید بر حسب میلیون تن تقسیم بر تعداد حیوانات آن گونه در کشور بر حسب کیلوگرم از محصول دامی به ازاء هر حیوان در هر سال
تولید به ازاء هر حیوان	مقدار گوشت / شیر/ تخم مرغ کل تولید بر حسب میلیون تن تقسیم بر تعداد حیوانات کشتارشده آن گونه در کشور بر حسب کیلوگرم از محصول دامی به ازاء هر حیوان کشتار شده در هر سال که شاخصی از وزن لاشه می باشد
تعداد حیوانات کشتار شده/شیر ده/ تخم گذار	تعداد کل حیوانات کشتار شده/ شیر ده/ تخم گذار آن گونه در داخل کشور (صرفنظر از اینکه دام منشاء داخلی یا خارجی داشته باشد )
نسبت حیوانات کشتار شده/ شیر ده/ تخم گذار	تعداد حیوانات کشتار شده/شیر ده/ تخم گذار تقسیم بر تعداد کل گونه بر حسب درصد

تجارت:

صادرات محصولات دامی و دام به خارج از کشور یکی از اهداف کلیدی اکثر کشورها در ارتقاء تولیدات  دامی می باشد. برخی کشورها تلاش در ذخیره ارز خارجی از طریق حذف واردات بوسیله تقویت و حمایت از تولید بومی دارند بنابراین نیاز به نظارت بر حجم تجارت یعنی میزان واردات و صادرات و روند آن در طول زمان می باشد جایگاه یک کشور از این نظر که خالص صادرات داشته باشد یا خالص واردات نشانگر و معرف مهمی برای امنیت غذایی و پایداری یک کشور محسوب می شود و می تواند با توجه به تفاوت بین واردات و صادرات از لحاظ حجم یا ارزش کالا برآورد شود اهمیت تجارت در بخش دام و محصولات دامی در تجارت کلی کشاورزی می تواند اولا از طریق برآورد نسبت تجارت کشاورزی به کل تجارت و سپس از طریق تجارت دام و محصولات دامی نسبت به تجارت کشاورزی محاسبه شود کند در جدول 4 برخی از مهمترین شاخصهای بکار رفته در نظارت بر تجارت دام و تولیدات دامی اشاره می کند.

شاخص	توضیحات و تعاریف
مقدار صادرات یا مقدار واردات (بر حسب میلیون تن)	هر دو گزارش کمّی از تجارت خارجی می باشد برای همه کالاها بجز دام زنده ( راس) بر حسب  واحد وزن گزارش می شود و بعنوان یک قاعده کلی ، در گزارشات تجاری از وزن خالص( بدون در نظر گرفتن وزن کانتینر) استفاده می شود
ارزش صادرات یا ارزش واردات	هر دو گزارش از تجارت خارجی بر حسب واحد پولی می باشد
سرانه ارزش صادرات یا ارزش واردات	نسبت ارزش صادرات یا ارزش واردات به کل جمعیت انسانی
سرانه مقدار صادرات یا مقدار واردات	نسبت مقدار صادرات یا مقدار واردات به کل جمعیت انسانی
خالص تجارت بر حسب مقدار	مقدار صادرات منهای مقدار واردات
خالص تجارت بر حسب ارزش	ارزش صادرات منهای ارزش واردات
نسبت درصد صادرات به کل تولید یا نسبت درصد واردات به کل تولید	مقدار صادرات یا مقدار واردات نسبت به کل تولید محصولات دامی بر حسب درصد
تمایل تجاری	خالص تجارت (مقدار صادرات منهای مقدار واردات) تقسیم بر کل تولید بر حسب درصد
نسبت صادرات یا واردات به کل تولید	تعداد دام صادراتی یا وارداتی از گونه ای معین تقسیم بر کل جمعیت گونه مورد نظر بر حسب درصد

    سلامت دام

بیماری دامی دارای پیامدهایی بر روی بهره وری منابع دامی می باشد و در نتیجه مقدار محصولات قابل دسترس برای مصرف انسان را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است مانع نگهداری انواع خاصی از دام در برخی از کشورها و مناطق شود و در واقع  اقدام به تجارت خارجی  کند و می تواند بر امنیت غذای ملی و خانوار موثر باشد بنابراین کنترل بیماریهای دامی اغلب یک هدف مهم برای اکثر کشورها محسوب می شود و شاخص ها ی نظارت بر سلامت دام باید بتواند وضعیت بیماری و شیوع امراض در نواحی مختلف را مشخص کند و همینطور اطلاعاتی در مورد میزان سالانه شیوع بیماری، موارد بیماری، حیوانات تلف شده و کشتار شده را و حیوانات واکسینه شده را برای هر نوع بیماری دامی داشته باشد این داده ها ممکن است گزارش سالانه بیماری ها باشد و یا خلاصه های پنج ساله باشد. برای قابل مقایسه شدن بهتر اطلاعات مربوط به بیماری لازم است اطلاعات درج شده در گزارش با استفاده از واژه شناسی بیماری و طبقه بندی های  سازمان جهانی سلامت حیوانات (OIE) منطبق باشد. در جدول 5 لیستی از مهمترین شاخص های بکار رفته در نظارت بر سلامت دام که در خلاصه گزارش های پنج ساله بکار می رود آورده شده.

جدول 5: شاخص های نظارت بر سلامت دام در یک دوره پنج ساله

شاخص	توضیحات و تعاریف
مورد به ازا هر 10000 نفر	تعداد حیوانات مبتلا به بیماری(حیوانات بیمار+ حیوانات تلف شده از بیماری) در طول دوره تقسیم بر جمعیت گونه ضربدر 10000
کل مورد ها	تعداد حیوانات مبتلا به بیماری در طول دوره
کل مرگ و میرها	تعداد حیوانات تلف شده در اثر بیماری در طول دوره
مرگ به ازا هر 10000 نفر	تعداد حیوانات تلف شده در اثر بیماری در طول دوره تقسیم بر جمعیت گونه ضربدر 10000
کل حیوانات معدومی	تعداد حیوانات معدومی جهت کنترل بیماری در طول دوره که لاشه های شان نیز معدوم شده
تعداد سال های وقوع بیماری	تعداد سالهایی که بیماری مورد نظر در داخل کشور در طول دوره شایع شده
کل موارد وقوع بیماری	تعداد وقوع بیماری مورد نظر در داخل کشور در طول دوره
کل واکسیناسیون	تعداد حیوانات واکسینه شده بر علیه بیماری مورد نظر در طول دوره
درصد پوشش واکسیناسیون	تعداد حیوانات واکسینه شده بر علیه بیماری مورد نظر در طول دوره تقسیم بر جمعیت گونه بر حسب درصد

  استفاده از مطالب فوق در صورت ذکر آدرس وبلاگ مجاز می باشد.

برگرفته از :ترویج و توسعه پرورش دام و نشخوارکنندگانhttp://alborz20.rozblog.com/pages/3

شیر گوسفند و مصارف آن

گوسفند یقیناً اولین حیوانی بود که در مسیر کشاورزی شدن  بدست انسان اهلی شد و از هزاران سال پیش شیر گوسفند و بز بعنوان معیشت اصلی زندگی انسان ها مطرح بوده است سرانجام انسان توانست از طریق تبدیل شیر به پنیر راه نگهداری شیر را بدست آورد و بهترین انواع پنیر در سطح جهان توسعه یافت. اگرچه گاو بخاطر برخورداری از پتانسیل تولید بالای شیر در سطح جهانی جایگزین گوسفند شده ولیکن لبنیات گوسفندی بعنوان یک فعالیت اقتصادی پویا و قوی ادامه دارد امروزه محصولات لبنیات گوسفندی (پنیر، ماست و بستنی) مخصوصا بعلت برخورداری از طعم چرب تر و ارزش غذایی خاص از استقبال خاصی برخوردار بوده و برای پنیر زن های حرفه ای شیر گوسفند بخاطر ترکیباتش و خواص پنیر سازی اش مقبولیت خاصی دارد.

شیر گوسفند تقریبا دو برابر شیر گاو از مواد جامد ،درصد چربی و کازئین بیشتر برخوردار است شیر گوسفند 18 الی 25 درصد پنیر می دهد یعنی از هر 4 الی 5 کیلو شیر گوسفند یک کیلو پنیر گوسفندی بدست می آید در حالیکه برای تولید همان مقدار پنیر نیاز به 10 کیلوگرم شیر گاوی داریم همچنین بعلت کازین بیشتر شیر گوسفندی مدت زمان لازم برای لخته و دلمه شدن شیر کوتاه تر و دلمه با قوامتری بدست می آید. ترکیب کلی شیر گوسفند و سایر گونه هادر جدول زیر خلاصه شده است.

   جدول شماره یک:ترکیب شیر گوسفند و سایر گونه ها

	انسان	گاو	گوسفند	بز	گاو میش
(%)  ماده خشک	11.5-13.9	10.5-14.3	17.4-18.9	11.9-14.0	16.8-19.6
(%)  چربی	3.7-4.6	2.8-4.8	6.0-7.5	4.1-4.5	6.5-7.8
(%)  آلبومین گلوبولین	0.8-1.7	0.3-0.8	0.9-1.1	0.4-1.0	0.6-1.9
(%)  کازئین	0.4	2.5-3.6	4.3-4.6	2.5-3.3	5.0-5.8
(%)  لاکتوز	6.4-7.0	4.2-5.0	4.3-4.8	4.1-4.4	4.6-5.3
(%)  خاکستر	0.2	0.7-0.9	0.9	0.8	0.9
(mg/l) کلسیم		1360	2030
(mg/l) سدیم		460	360
(mg/l) ویتامین A		0.3	0.5
(mg/l) ویتامین E		7	15.8
(mg/l) ویتامین C		22	40.0
انرژی(Kcal/100g)	73	73	113	77	114

چربی

 گلوبول های چربی شیر گوسفند ( با دامنه قطری0.5 تا 25 میکرون) با قطر میانگین 3.3 میکرون در مقایسه با گلوبول های چربی شیر گاو با میانگین 4.55 میکرون از قطر کوچکتری برخوردار است  رنگ چربی بخاطر نداشتن کاروتن نوع بی بسیار سفید است بیست درصد از اسید های چرب شیر گوسفند و بز، اسیدهای چرب کوتاه زنجیره اشباع (4 تا 12 کربنه) می باشد در حالیکه در گاو 12 درصد از اسیدهای چرب این طور هستند(جدول 2). بعلت تجزیه سریعتر اتصال استری توسط لیپاز در اسیدهای چرب کوتاه زنجیره باعث هضم سریعتر شیر گوسفند و بز می شود.

جدول شماره دو: ترکیب اسیدهای چرب شیر گوسفند، بز و گاو (بر حسب درصد وزن بدنی)

اسید چرب	بز	گاو	گوسفند
اسید بوتیریک   (C4:0)	2.6	3.3	4.0
(C6:0)اسید کاپروئیک	2.9	1.6	2.6
(C8:0) اسید کاپریلیک	2.7	1.3	2.5
(C10:0)   اسید کاپریک	8.4	3.0	7.5
(C12:0) اسید لوریک	3.3	3.1	3.7
(C14:0) اسید میریستیک	10.3	9.5	11.9
(C16:0) اسید پالمیتیک	24.6	26.5	25.2
(C16:1)اسید پالمیتولئیک	2.2	2.3	2.2
(C18:0) اسید استاریک	12.5	14.6	12.6
(C18:1)   اسید اولئیک	28.5	29.8	20.0
(C18:2) اسید لینولئیک	2.2	2.5	2.1

 اسید های چرب کوتاه زنجیره اثر اندکی بر غلظت لیپوپروتئین های ایجاد کننده تصلب شرائین (کلسترول) در پلاسمای خون انسان می شود. مقدار کلسترول در شیر گوسفند بموازات افزایش چربی شیر افزایش نشان می دهد و تحقیقات نشان داده است که بین 150 تا 300 میلی گرم در لیتر می باشد. بالا بودن میزان اسیدهای چرب کوتاه زنجیره (مثل اسید کاپروئیک، اسید کاپریلیک، اسید کاپریک) در شیر گوسفند و بویژه بز طعم و بوی خاصی نسبت به شیر گاو به آن داده است.

پروتئین: از نظر کمی و کیفی پروتئین سهم مهمی در شیر دارد دو نوع پروتئین که در شیر یافت می شود عبارتند از کازئین و پروتئین سرم شیر(پروتئن آب پنیر). در شیر گوسفند 80 درصد پروتئین شیر از کازئین تشکیل شده و در نتیجه از کیفیت دلمه شدن بالایی برخوردار بوده و در پنیر سازی پتانسیل بهتری نسبت به شیر گاو دارد کازئین از پنج زیر بخش متفاوت تشکیل شده است که این اجزای سازنده کازئین از گونه ای نسبت به گونه دیگر طبق جدول چهار متفاوت است.

  جدول شماره سه: خصوصیات فیزیکی شیر 

خصوصیات	گاو	گوسفند
وزن مخصوص	1.0398- 1.0231	1.0384 -1.0347
ویسکوزیتهCp,	2.0	3.93 -2.86
کشش سطحی(Dynes/cm)	52.1 –  42.3	48.7 -44.94
ضریب شکست(nD20)	1.3485 – 1.3344	1.3497 -1.3492
ضریب هدایت(ohm-1cm-1)	0.0055 - 0.0040	0.0038
نقطه انجماد(سانتی گراد)	0.570(-) – 0.530(-)	0.570(-)
pH	6.71 -6.65	6.85 -6.51
اسیدیته (درصد اسید لاکتیک)	0.18 -  0.15	0.25 –  0.22

 

 جدول شماره چهار: درصد زیر بخش کازئین به کل کازئین 

زیر بخش های کازئین	گاو	بز	گوسفند
ασ₁	36	12.6	15.5
ασ₂	9.5	--	14.7
β₁	33	35.9	18.9
β₂	--	39.4	28.2
κ	9.4	8.1	7.3
γ	6.8	3.9	15.4

درصد اجزای آلفای کازئین شیر گوسفند (30.2) از شیر بز (12.6) بیشتر و از شیر گاو (45.5) بطور چشمگیری کمتر است و درصد اجزای بتای کازئین شیر گوسفند (47.1) در مقایسه با شیر بز (75.3) کمتر و از شیر گاو (33) بیشتر می باشد  این تفاوت در درصدهای کازئینی توجیه گر تفاوت در ساختار میسل ها و نبود مزه تند در پنیر شیر گوسفند می باشد اکثر شیر گوسفندی تولید شده در سطح دنیا (به استثناء انگلستان) به پنیر تبدیل می شود و به ندرت به مصرف مستقیم انسان می رسد از این رو، در مورد کیفیت شیر گوسفند به قابلیت تبدیل پذیری آن به محصولات با کیفیت بالا اشاره می شود و می تواند مقدار بیشتری از این محصولات را تولید کند به این قابلیت، راندمان عمل آوری شیر گفته می شود. راندمان عمل آوری شیر(تولید، مزه و ترکیب) اصولا به خواص دلمه شدن شیر که ترکیبی از زمان اثر گذاری آنزیم رنت، سرعت تشکیل لخته و قوام لخته می باشد بستگی دارد.

    نویسنده :محمدرضا حیدری

استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع و ماخذ بلامانع است

پرواربندی بره های افشاری

حضرت علی(ع)، هنگامی که از جهاد بر می گشت، به تعلیم مردم وقضاوت بین آنها می پرداخت و در هنگام فراغت، به باغی که ملک اوبود می رفت و با دست خود کار می کرد و ذکر خدا می گفت (وسائل الشیعه ، ج 17، ص 37)

برگرفته از وبلاگ : وبلاگ ترویج و توسعه پرورش دام و نشخوارکنندگان

http://alborz20.rozblog.com/1394/03/09/14

پرواربندی بره های  افشاری در سنین مختلف:

رشد و پیشرفت فرهنگ تغذیه در میان مردم سبب شده که به یکسری از بیماری های (تصلب شرائین، سکته قلبی، بیماری های کبدی و ..) ناشی از مصرف بی رویه چربی های حیوانی بیش تر توجه شود با توجه به هزینه بالای تولید دنبه و قیمت پایین آن در بازار، در صورتیکه گوسفند کم دنبه با لاشه کم چرب تولید شود ضمن بهبود ضریب تبدیل غذایی، بازده اقتصادی واحد های پرواربندی افزایش خواهد یافت. تولید گوشت با کمیت وکیفیت بالا بدون افزایش تعداد دام ودستیابی به یک سود مناسب در مدت زمان کوتاه از اهداف اصلی  صنعت پرواربندی می باشد. هزینه تامین خوراک دام نزدیک به 65 تا 70 درصد هزینه های مربوط به پرورش و نگهداری را شامل می شود. قبلا دامداران به این امر کم تر توجه می نمودند و همه ساله مقدار زیادی از مواد خوراکی به دلیل عدم آگاهی دامداران به صورت تغذیه بیش از حد نیاز دام به هدر رفته و در برخی از موارد نیز احتیاجات دام تامین نمی شد. اگر این هزینه ها در طول پرواربندی کاهش یابد علاوه بر تولید گوشت با کیفت و کمیت مناسب، سود بیشتری نیز عاید دامدار می گردد.

 پژوهش های انجام شده در این رابطه نشان می دهد که با کم شدن سن شروع پروار، وزن دام به بیشینه نرسیده و  بازده لاشه کاهش می یابد (عدم شکوفایی پتانسیل های ژنتیکی بره نر افشاری) و از طرفی با زیاد شدن سن شروع پروار، چربی در قسمت هایی از بدن نظیر زیر پوست و دنبه جمع شده و از کیفیت و بازار پسندی لاشه می کاهد. طبق تحقیقات بعمل آمده وزن کشتار مناسب بین 45 الی 55 کیلوگرم می باشد. در بررسی اثر مدت زمان دوره شیرخوارگی بر رشد و خصوصیات لاشه بره های لری بختیاری معلوم شد که شیرگیری در سن دو ماهگی هیچگونه اثرات سوئی روی بره ها نداشته و موجب حفظ مراتع و تعادل مناسب دام در مرتع می گردد. با توجه به پیشرفت علم تغذیه نشخوارکنندگان در سال های اخیر، امکان شروع پروار در سن پایین فراهم شده است تا  از این طریق، بیش ترین افزایش وزن روزانه و امکان تولید بیشتر گوشت را فراهم کند لذا نتایج این پژوهش، می تواند تا حدودی راهنمای سن مناسب شروع پروار  برای پرواربندان بره باشد.

 مواد و روش ها 

این پژوهش در ایستگاه گوسفنداری دانشگاه زنجان اجرا گردید. 24 راس بره نر افشاری در چهار گروه سنی (60، 90، 120، 150 روزگی) پس از اقدامات بهداشتی و سپری نمودن یک دوره 10 روزه عادت پذیری با شرایط آزمایش، در4 گروه (تیمار) 6 راسی (تکرار) به طور تصادفی در داخل غرفه های انفرادی قرار داده شده اند. میانگین وزن و سن بره های گروه اول تا چهارم در آغاز آزمایش به ترتیب: 83/22 ،  73/27 ، 30/36 و  55/42 کیلوگرم و 60 ، 90، 120 و 150 روز بود. ترکیبات شیمیایی جیره غذایی بر اساس روش های آزمایشگاهی تعیین و در تنظیم جیره غذایی بره ها مورد استفاده قرار گرفت. احتیاجات و جیره بره ها در هر 4 تیمار از نظر انرژی و پروتئین بر اساس (1985)NRC  و بر حسب وزن بدن به صورت انفرادی در غرفه های جداگانه بود و بره ها تا وزن 50 کیلوگرم با جیره کاملا مخلوط (TMR) به صورت انفرادی روزانه در سه نوبت و در حد اشتها و هر تیمار فقط با یک جیره از اول شروع تا آخر پروار تغذیه شدند. ترکیب مواد خوراکی جیره ( بر اساس ماده خشک) در جدول(1) نشان داده شده است. توزین هفتگی بره ها در پایان هر هفته با اعمال 16 ساعت گرسنگی، پیش از تغذیه صبحگاهی و خوراک مصرفی به صورت روزانه اندازه گیری شد.

جدول1. ترکیب جیره تیمار های آزمایشی(درصد)
سن شروع پروار(روز)
150	120	90	60		اقلام خوراکی
13	14	14	20		یونجه
60	62	64	10		دانه ذرت
17	12	7	20		دانه جو
3	5	7	34		کنجاله سویا
7	7	7	10		پودر ماهی
-	-	-	5		سبوس گندم
1	1	1	1		مکمل موادمعدنی و ویتامینی*
					ترکیبات شیمیایی
15.2	15.8	16.17	27.18		پروتئین خام(%)
2.99	2.99	2.69	2.79		انرژی قابل متابولیسم(مگا کالری در کیلوگرم ماده خشک)
0.6	0.62	0.63	0.99		کلسیم (درصد)
0.52	0.52	0.52	0.79		فسفر(درصد)

.نتایج و بحث

      میانگین های ماده خشک مصرفی، افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی و سن کشتار،  اندازه گیری شده و در جدول شماره 2 گزارش شده است:

جدول2. میانگین صفات  تیمارهای آزمایشی

	سن شروع پروار(روز)
صفات	60   (تیمار اول)	90  (تیمار دوم)	120 (تیمار سوم)	150    (تیمار چهارم)
سن کشتار(روز)	167b	158c	172b	a194
طول دوره پروار(روز)	100a	65b	44c	d36
افزایش وزن روزانه (گرم)	252bc	333a	303ab	220c
ماده خشک مصرفی روزانه (گرم)	1308c	1491b	1494b	1699a
ضریب تبدیل غذایی	5.2b	4.51b	5.03b	8.12a

در هرستون میانگین های علامت گذاری شده با حروف لاتین متفاوت با یکدیگر  دارای تفاوت معنی دار هستند(05/0> P).

مقایسه میانگین افزایش وزن روزانه بین تیمارهای آزمایش حاکی از بالا بودن مقدار آن در تیمار 90 روزگی بود و با افزایش سن کشتار  این مقدار به صورت معنی‌دار کاهش نشان داد(05/0>P). علت بالابودن افزایش وزن روزانه در سنین پایین مربوط به سرعت رشد بیشتر حیوان در اوایل دوره زندگی است که با منحنی‌های رشد قابل توجیه است و با هدف آزمایش که شروع زود هنگام پروار و کشتار در سنین پایین می باشد همخوانی دارد . پایین بودن افزایش وزن در تیمار 60 روز در مقایسه با تیمار 90 روز  احتمالا به علت عدم فراهمی محیط شکمبه جهت استفاده از مواد خشبی باشد.

 مقایسه میانگین ماده خشک مصرفی بین تیمارهای آزمایشی نشان داد که با افزایش سن حیوان میزان ماده خشک مصرفی افزایش معنی‌دار یافت(05/0>P) و بیش ترین میزان ماده خشک مصرفی(1669 گرم) مربوط به تیمار 150 روزگی بود. میزان ماده خشک مصرفی تابع وزن بدن حیوان است با افزایش سن حیوان و به تبع آن افزایش وزن بدن، میزان خوراک مصرفی افزایش می‌یابد.

 مقایسه میانگین ضریب تبدیل غذایی نشان داد که با افزایش سن حیوان مقدار آن افزایش معنی‌دار یافت ( 05/0>P). ضریب تبدیل عبارتست از مقدار خوراک مصرفی دام به ازاء هر واحد افزایش وزن بدن. افزایش ضریب تبدیل غذایی با افزایش سن حیوان به دلیل نوع اندوخته در بدن حیوان می‌باشد به طوری که با افزایش سن حیوان میزان اندوخته چربی نسبت به پروتئین افزایش می‌یابد و هزینه افزایش هر گرم بافت چربی در مقایسه با هزینه افزایش هر گرم بافت عضله (4 برابر) بیشتر است (هر گرم چربی تقریبا 90 درصد ماده خشک دارد و هر گرم ماده خشک چربی 5/9 کیلوکالری انرژی در هر گرم دارد در صورتیکه گوشت نزدیک به 22 درصد ماده خشک دارد و در هر گرم آن 65/5 کیلوکالری انرژی وجود دارد با احتساب حرارت افزایشی غیر قابل اجتناب همراه با تولید گوشت و چربی به راحتی می توان گفت که نسبت انرژی قابل متابولیسم مصرفی مورد نیاز برای هر واحد چربی و گوشت، چهار برابر خواهد بود ) و این امر باعث افزایش ضریب تبدیل غذایی می‌گردد.

با توجه به این که وزن نهایی کشتار بره‌های نر افشاری به صورت ثابت و براساس تحقیقات پیشین ، 50 کیلوگرم لحاظ شده بود. میانگین سن کشتار در این وزن برای تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی‌دار  نشان داد(05/0>P) به طوری که بره‌های پروار شده در سنین 60 و 90 روز دارای سن کشتار پایین‌تری نسبت به سایر تیمارها بودند. کاهش سن کشتار در تیمارهای پروار شده با سن کم، ناشی از بهبود مدیریت تغذیه در سنین اولیه بره‌ها بود که در نتیجه منجر به حصول وزن نهایی مطلوب در سن پایین گردید. کاهش سن شروع پروار افزون بر کاهش مدت زمان استفاده از مرتع و کاهش فشار چرای دام، باعث کاهش طول عمر  دام در وزن مشابه و کاهش هزینه‌های پرورشی می‌گردد که در نهایت، سود اقتصادی را به دنبال دارد.

 میانگین صفات اندازه گیری شده در تجزیه کشتارگاهی

	سن شروع پروار(روز)
صفات	60   (تیمار اول)	90   (تیمار دوم)	120 (تیمار سوم)	150            (تیمار چهارم)
	درصدی از وزن بدن
گوشت	46.8ab	44.6b	51.4a	48.67ab
استخوان	14.23a	13.38a	14.11a	14.96a
چربی زیر جلدی	9.8a	12.2a	9.88a	11.56a
چربی بین عضلات	3.85ab	2.42b	4.41a	3.71ab
دنبه	23.45ab	25.26a	18.09c	19.32bc
ضایعات	0.85 b	0.99ab	1.16ab	1.25a
چربی کل بدون دنبه	13.73a	14.62a	14.3a	15.27a
چربی کل	37.23a	39.89a	32.39a	34.59a
نسبت گوشت به چربی همراه با چربی احشایی	1.17ab	1.07 b	1.42a	1.32ab
بازده لاشه گرم	53.66a	53.13a	49.62b	51.19ab
طول لاشه (میلی متر)	786.6b	856.6a	788.3b	895a

طبق نتایج حاصله، مشاهده شد که با افزایش سن شروع پروار، بازده لاشه بطور معنی داری کاهش یافت در حالیکه بین تیمارهای اول و دوم از لحاظ آماری هیچ گونه اختلاف معنی داری وجود نداشت و بیشترین بازده لاشه به تیمارهای اول و دوم اختصاص داشت.

با افزایش سن شروع پروار ، طول لاشه سرد افزایش یافته که نشان دهنده رشد کامل استخوان و کم شدن سرعت رشد استخوان می باشد طول لاشه تابعی از میزان رشد استخوان های دراز می باشد که با نزدیک شدن حیوان به بلوغ جسمی این سرعت رشد کاهش می یابد.

درصد گوشت لاشه با افزایش سن شروع پروار ابتدا سیر افزایشی و سپس نزولی معنی داری یافت بطوریکه سن شروع پروار در 120 روزگی بیش ترین عدد را به خود اختصاص داده که با تیمار 90 روزگی اختلاف معنی داری داشت در حالیکه تیمارهای دیگر با هم اختلاف معنی دار نشان ندادند که حکایت از رشد سریع عضلات در دوره های کوتاه مدت می باشد. تفاوت معنی دار سن شروع پروار 120 روز با سایر سنین شروع پروار، پیشنهاد می کند که در صورتیکه بازار نیاز به گوشت داشته باشد (قیمت گوشت بالا باشد) پرواربندی در سن 90 روز شروع و در صورتیکه بازار با مازاد عرضه گوشت مواجه باشد بایستی پرواربندی در سن 120 روزگی شروع گردد. اگر بره ها به جای سن شروع پروار 120 روز با سن شروع 90 روز پروار شوند به ازای هر راس بره پرواری گوشت خالص بیشتری تولید خواهد شد و سن کشتار پائین تری نیز خواهد داشت.

درصد استخوان حاصل از لاشه در تیمارهای آزمایشی با افزایش سن شروع پروار هیچ اختلاف معنی داری نشان نداد که بیانگر رشد کامل استخوان ها در همه تیمارها بود. معمولا استخوان همبستگی مثبتی با گوشت و آب بدن دارد، هر قدر سن حیوان کم باشد درصد گوشت، استخوان و آب بدن بیشتر است که هر سه مورد با افزایش سن حیوان کاهش پیدا می کند.

با افزایش سن شروع پروار، درصد چربی کل بدون دنبه (زیر جلدی و بین عضلات) لاشه افزایش غیر معنی داری یافت. با افزایش سن شروع پروار درصد چربی دنبه، کاهش معنی داری داشت و کمترین درصد دنبه در تیمارهای 120 و 150 روز سن شروع پروار بود که تیمار 120 روز سن شروع پروار کمترین عدد را به خود اختصاص می داد.  صفت نسبت گوشت به چربی در سن شروع پروار 120 روزگی نسبت به سایر تیمارها بیش تر بود.

نتیجه گیری کلی:

سنین شروع پروار 90 و 120 روز از لحاظ پرواربندی زمان های بهتری تشخیص داده شد و سنین شروع پروار 60 و 150 روزگی توصیه نمی گردد در صورتیکه بازار نیاز به گوشت داشته باشد، پرواربندی در سن 90 روز شروع و در صورتیکه بازار با مازاد عرضه گوشت مواجه باشد بایستی پرواربندی در سن 120 روزگی شروع گردد.در کل نتایج نشان دادند که از لحاظ ترکیبات لاشه، بازار پسندی و میزان تولید گوشت و کم ترین چربی لاشه با پتانسیل ژنتیکی موجود و صرفه اقتصادی تولید کننده و مصرف کننده، طول عمر اقتصادی بره نر پرواری افشاری 158 روز (تیمار دوم) بهتر است. بعبارتی سن شروع پروار بره 90 روز با وزن حدود 27 کیلوگرمی که تا وزن 50 کیلوگرم جیره پرواری دریافت نموده و سپس کشتار گردد

 منبع:

سید سعید موسوی، کارشناس مرکز

کشاورزی و منابع طبیعی

سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان

 نویسنده محمدرضا  حیدری

گوسفند انگلیسی درجه گرفت!؟ اوهام انگلیسی ها!!!!

ارتش انگلیس در مراسم بزرگداشت هشتمین سالروز تاسیس یگان نظامی "مورسیا" به یک گوسفند به نام "دیربی 3" به خاطر رفتار خوبش ترفیع درجه داد.

العالم: این گوسفند در مراسم بزرگداشت هشتمین سالروز تاسیس یگان نظامی مورسیا وابسته ارتش انگلیس در شهر چستر از درجه سربازی به سرباز یکمی ترفیع یافت.

سرتیپ اندرو ویلیامز فرمانده یگان نظامی انگلیس دستور دارد تا این ترفیع را به خاطر رفتار خوب به این گوسفند به او اعطا کنند.

"دیربی 3" سی امین گوسفندی است که یگان نظامی مورسیا براساس یک سنت قدیمی از آنها به عنوان نوعی دفع چشم زخم برای خود استفاده می کند. این سنت به دوران درگیری های هند در اواسط قرن نوزدهم باز می گردد.

"دیربی 3" در فوریه 2014 به یگان مورسیا پیوست. این گوسفندان هریک شماره نظامی خود را دارند و دارای بودجه خاص خود برای غذا هستند و در دوره زایمان به مرخصی رفته و در روستای چاتسورس در استان دربی شایر انگلیس باقی می مانند.

از ویژگی های این گوسفند، کمک به روشن کردن ریسه های جشن عید میلاد مسیح در اشبورن است.این گوسفند همچنین با شاهزاده ویلیام فرزند چارلز ولی عهد انگلیس در جریان پرده برداری از یک مجسمه یابود آتش بس در عید میلاد در جریان جنگ اول جهانی ملاقات کرد.

مدیر وب :ترفیع درجه دادن به حیوانی که هیچ اختیاری از خود ندارد !!!  اوهام در طرز تفکر ....صنعتی بودن کشور     ها ربط زیادی به فرهنگ بالا و درست ندارد این نکته جالب این موضوع است عده ای زیادی هستد که وابستگی قلبی و فرهنگی زیادی به کشور هایی صنعتی پیداکرده اند خوب است تفکر کنند و بیاندیشند  ترفیع دادن به یک گوسفند بی اختیار  نشانه توهم و خرافات است که در لایه های اصلی  حکومت انگلیس است  کشوری که داعیه رییسی جهان را داشته و دارد...و چقدر ادعای پیشرفته بودن از اینها دور است .در بهترین حالات باید به این کشورها  بگوییم کشور های صنعتی نه کشورهای پیشرفته

گوسفند نژاد سنگسری

یکی از مقاومترین نژاد های بومی محسوب میشودکه دارای جثه ای کوچک یا متوسط  میباشد.عشایر سنگسر [استان سمنان ] برای ییلاق و قشلاق گاهی تا حوالی استان خراسان گله های خود را جابجا میکنند و این گوسفندان از مراتع فقیر بهره برداری مینمایند. رنگ گوسفند سنگسری متنوع است و گله های خالص کمتر دیده میشوند ارقام قهوه ایی , سیاه , بور ,و سفید و مخلوط رنگ ها در بین این گوسفندان مشاهده میشود.

وزن میشها به طور متوسط 40-45 کیلوگرم و قوچها نیز 45-50 کیلو گرم میباشد.وزن لاشه این گوسفندان زیاد نیست ولی هدف اصلی از پرورش آنها گوشت است.

اصول نوین پرورش گوسفند-مولف دکتر میر جمال جلالی زنور -هییت علمی دانشگاه زنجان