رتبه ایران در تولید محصولات کشاورزی جهان

.............

بدون شک بخش کشاورزی در کشور ما که از دیر باز نقشی مهم در اقتصاد داشته است هم اینک نیز همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است. این بخش در عرصه های تولید محصولات زراعی ، باغی ، دام و طیور ، شیلات و آبزیان و صنایع تبدیلی وابسته حدود 15 درصد تولید ملی کشور را در اختیار داشته و مستقیم و غیر مســـتقیم حدود پنج میلیون نفر از جمله 5/3 میلیون نفر کشاورز را که با احتساب خانوار هایشان 40 درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند، شاغل نموده است.

در حال حاضر این بخش با تامین 85 درصد نیازهای غذائی و 90 درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی کشـاورزی و دارا بودن 25 درصد سهم صادرات غیر نفتی و درصد بالایی از اشتغال کشور نقش تعیین کننده ای در اقتصاد دارد.

بررسی ها و آمار تولیدات بخش کشاورزی نشان می دهد که ایران در برخی از محصولات رتبه های بسیار خوبی در عرصه جهانی داشته و این نکته پیشرفت کشور را در زمینه این تولیدات در سالهای اخیر نشان می دهد،

به طوری که طبق گزارش وزیر جهاد کشاورزی د ر سال 1393 خورشیدی ایران رتبه یک را در تولید: زعفران، پسته، خاویار، زرشک، میوه توتی , انار،رتبه ۲ را در تولید: زرد آلو، خرما، رتبه ۳ را در تولید: هندوانه، گیلاس، طالبی، سیب، خیار، رتبه ۴ را در تولید: گوسفند، میوه جات، به، پشم، بادام، گردو، رتبه ۵ را در تولید: سبزیجات، رازیانه، نخود،رتبه ۶ را در تولید: آجیل، شیر گاو، گوجه فرنگی،رتبه ۷ را در تولید: انگور، پیاز، آلبالو، کیوی و شیر گوسفند.

رتبه ۸ را در تولید: ادویه جات، هلو، نارنگی، لیمو (زرد و سبز)، پرتقال، شیر بز، کدو، کدو تنبل، خرچه (میوه‌ای که در آذربایجان غربی می‌روید) رتبه ۹ را در تولید: عدس، رتبه ۱۰ را در تولید خرمالو، چای و عسل به خود اختصاص داده است.

از طرف دیگر در گزارش وزیر جهاد کشاورزی به شورای اقتصاد آمار ها از رشد نسبتا مناسب برخی از پارامترهای اقتصادی مهم حکایت دارد به گونه ای که تراز منفی تجاری غذایی کشور از ۸ میلیارد دلار به ۵.۴ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است،ارزش صادرات مواد غذایی به میزان 27 درصد افزایش داشته است،ذخائر استراتژیک محصولات راهبردی افزایش داشته است.

بخش کشاورزی و منابع طبیعی در ایران از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است، تامل در این ویژگی‌ها هر سیاستگذار منصفی را نسبت به توجه بیش از پیش به این بخش و اولویت بخشیدن به آن و انجام اصلاحات در رویکردهای اقتصاد کلان کشور به نفع آن بر می انگیزد، این خصیصه‌ها شامل (نقش کشاورزی در امنیت ملی) قابلیت ممتاز بخش کشاورزی در اشتغال زایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم (پتانسیل این بخش در تحقق توسعه فقرزدا و عدالت محور) زودبازده تر بودن و سرمایه گذاری و بالاتر بودن بهره‌وری سرمایه در این بخش)، (قابلیت پیوند بخش کشاورزی و منابع طبیعی با بخش خدمات و صنعت) ارائه کارکردهای چندگانه اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی) (کنترل مهاجرت) (مزیت نسبی جهانی) (اهمیت ایدئولوژیک کشاورزی)  است با وجود تمامی این مزیت‌ها موقعیت استراتژیک بخش کشاورزی به عنوان مهم ترین متولی تامین غذای جامعه ایران نقش واقعی این بخش در آمارهای ملی محاسبه نشده و ارقام کنونی مربوط به نقش بخش مذکور در تولید ناخالص داخلی کمتر از حد واقعی است.

توجه به اهمیت این بخش و تاثیری که می تواند در بهبود اقتصاد کشور و همچنین افزایش امنیت غذایی و ملی داشته باشد، اقتضا می کند تا در مناسبت های مهمی همچون هفته جهاد کشاورزی اقدامات و برنامه های اساسی و همچنین دستاوردها و فعالیت های این بخش به سمع و نظر مسئولین و مردم برسد تا از این طریق ضمن انعکاس این فعالیت ها زمینه جذب سرمایه و رفع مشکلات این بخش در جامعه با تبیین واقعیت های موجود فراهم شود.

لذا باید با یک عزم جدی تمامی زیر بخش های تخصصی و همچنین سازمان ها و تشکل های مرتبط با این بخش در طول هفته جهاد کشاورزی به طور فعال رویدادها ،قابلیت ها و پتانسیل های این بخش را برای مردم تبیین کنند که در این فرایند نقش روابط عمومی ها بسیار بارز بوده و باید با یک نقشه راه و برنامه مدون اقدام به اطلاع رسانی و ارائه دستاوردها و ایجاد فضای عمومی در جامعه نسبت به بخش کشاورزی کنند تا از این طریق ضمن تبیین نقش بخش در ایجاد خود اتکایی اقتصادی و امنیت غذایی و ایجاد زمینه هم دلی و همزبانی نمایانگر فعالیت هایی باشند که در بخش کشاورزی صورت می گیرد.

برگرفته از سایت خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) شنبه, 16 خرداد 1394   داود حیدرلکی

شیر گوسفند و مصارف آن

گوسفند یقیناً اولین حیوانی بود که در مسیر کشاورزی شدن  بدست انسان اهلی شد و از هزاران سال پیش شیر گوسفند و بز بعنوان معیشت اصلی زندگی انسان ها مطرح بوده است سرانجام انسان توانست از طریق تبدیل شیر به پنیر راه نگهداری شیر را بدست آورد و بهترین انواع پنیر در سطح جهان توسعه یافت. اگرچه گاو بخاطر برخورداری از پتانسیل تولید بالای شیر در سطح جهانی جایگزین گوسفند شده ولیکن لبنیات گوسفندی بعنوان یک فعالیت اقتصادی پویا و قوی ادامه دارد امروزه محصولات لبنیات گوسفندی (پنیر، ماست و بستنی) مخصوصا بعلت برخورداری از طعم چرب تر و ارزش غذایی خاص از استقبال خاصی برخوردار بوده و برای پنیر زن های حرفه ای شیر گوسفند بخاطر ترکیباتش و خواص پنیر سازی اش مقبولیت خاصی دارد.

شیر گوسفند تقریبا دو برابر شیر گاو از مواد جامد ،درصد چربی و کازئین بیشتر برخوردار است شیر گوسفند 18 الی 25 درصد پنیر می دهد یعنی از هر 4 الی 5 کیلو شیر گوسفند یک کیلو پنیر گوسفندی بدست می آید در حالیکه برای تولید همان مقدار پنیر نیاز به 10 کیلوگرم شیر گاوی داریم همچنین بعلت کازین بیشتر شیر گوسفندی مدت زمان لازم برای لخته و دلمه شدن شیر کوتاه تر و دلمه با قوامتری بدست می آید. ترکیب کلی شیر گوسفند و سایر گونه هادر جدول زیر خلاصه شده است.

   جدول شماره یک:ترکیب شیر گوسفند و سایر گونه ها

	انسان	گاو	گوسفند	بز	گاو میش
(%)  ماده خشک	11.5-13.9	10.5-14.3	17.4-18.9	11.9-14.0	16.8-19.6
(%)  چربی	3.7-4.6	2.8-4.8	6.0-7.5	4.1-4.5	6.5-7.8
(%)  آلبومین گلوبولین	0.8-1.7	0.3-0.8	0.9-1.1	0.4-1.0	0.6-1.9
(%)  کازئین	0.4	2.5-3.6	4.3-4.6	2.5-3.3	5.0-5.8
(%)  لاکتوز	6.4-7.0	4.2-5.0	4.3-4.8	4.1-4.4	4.6-5.3
(%)  خاکستر	0.2	0.7-0.9	0.9	0.8	0.9
(mg/l) کلسیم		1360	2030
(mg/l) سدیم		460	360
(mg/l) ویتامین A		0.3	0.5
(mg/l) ویتامین E		7	15.8
(mg/l) ویتامین C		22	40.0
انرژی(Kcal/100g)	73	73	113	77	114

چربی

 گلوبول های چربی شیر گوسفند ( با دامنه قطری0.5 تا 25 میکرون) با قطر میانگین 3.3 میکرون در مقایسه با گلوبول های چربی شیر گاو با میانگین 4.55 میکرون از قطر کوچکتری برخوردار است  رنگ چربی بخاطر نداشتن کاروتن نوع بی بسیار سفید است بیست درصد از اسید های چرب شیر گوسفند و بز، اسیدهای چرب کوتاه زنجیره اشباع (4 تا 12 کربنه) می باشد در حالیکه در گاو 12 درصد از اسیدهای چرب این طور هستند(جدول 2). بعلت تجزیه سریعتر اتصال استری توسط لیپاز در اسیدهای چرب کوتاه زنجیره باعث هضم سریعتر شیر گوسفند و بز می شود.

جدول شماره دو: ترکیب اسیدهای چرب شیر گوسفند، بز و گاو (بر حسب درصد وزن بدنی)

اسید چرب	بز	گاو	گوسفند
اسید بوتیریک   (C4:0)	2.6	3.3	4.0
(C6:0)اسید کاپروئیک	2.9	1.6	2.6
(C8:0) اسید کاپریلیک	2.7	1.3	2.5
(C10:0)   اسید کاپریک	8.4	3.0	7.5
(C12:0) اسید لوریک	3.3	3.1	3.7
(C14:0) اسید میریستیک	10.3	9.5	11.9
(C16:0) اسید پالمیتیک	24.6	26.5	25.2
(C16:1)اسید پالمیتولئیک	2.2	2.3	2.2
(C18:0) اسید استاریک	12.5	14.6	12.6
(C18:1)   اسید اولئیک	28.5	29.8	20.0
(C18:2) اسید لینولئیک	2.2	2.5	2.1

 اسید های چرب کوتاه زنجیره اثر اندکی بر غلظت لیپوپروتئین های ایجاد کننده تصلب شرائین (کلسترول) در پلاسمای خون انسان می شود. مقدار کلسترول در شیر گوسفند بموازات افزایش چربی شیر افزایش نشان می دهد و تحقیقات نشان داده است که بین 150 تا 300 میلی گرم در لیتر می باشد. بالا بودن میزان اسیدهای چرب کوتاه زنجیره (مثل اسید کاپروئیک، اسید کاپریلیک، اسید کاپریک) در شیر گوسفند و بویژه بز طعم و بوی خاصی نسبت به شیر گاو به آن داده است.

پروتئین: از نظر کمی و کیفی پروتئین سهم مهمی در شیر دارد دو نوع پروتئین که در شیر یافت می شود عبارتند از کازئین و پروتئین سرم شیر(پروتئن آب پنیر). در شیر گوسفند 80 درصد پروتئین شیر از کازئین تشکیل شده و در نتیجه از کیفیت دلمه شدن بالایی برخوردار بوده و در پنیر سازی پتانسیل بهتری نسبت به شیر گاو دارد کازئین از پنج زیر بخش متفاوت تشکیل شده است که این اجزای سازنده کازئین از گونه ای نسبت به گونه دیگر طبق جدول چهار متفاوت است.

  جدول شماره سه: خصوصیات فیزیکی شیر 

خصوصیات	گاو	گوسفند
وزن مخصوص	1.0398- 1.0231	1.0384 -1.0347
ویسکوزیتهCp,	2.0	3.93 -2.86
کشش سطحی(Dynes/cm)	52.1 –  42.3	48.7 -44.94
ضریب شکست(nD20)	1.3485 – 1.3344	1.3497 -1.3492
ضریب هدایت(ohm-1cm-1)	0.0055 - 0.0040	0.0038
نقطه انجماد(سانتی گراد)	0.570(-) – 0.530(-)	0.570(-)
pH	6.71 -6.65	6.85 -6.51
اسیدیته (درصد اسید لاکتیک)	0.18 -  0.15	0.25 –  0.22

 

 جدول شماره چهار: درصد زیر بخش کازئین به کل کازئین 

زیر بخش های کازئین	گاو	بز	گوسفند
ασ₁	36	12.6	15.5
ασ₂	9.5	--	14.7
β₁	33	35.9	18.9
β₂	--	39.4	28.2
κ	9.4	8.1	7.3
γ	6.8	3.9	15.4

درصد اجزای آلفای کازئین شیر گوسفند (30.2) از شیر بز (12.6) بیشتر و از شیر گاو (45.5) بطور چشمگیری کمتر است و درصد اجزای بتای کازئین شیر گوسفند (47.1) در مقایسه با شیر بز (75.3) کمتر و از شیر گاو (33) بیشتر می باشد  این تفاوت در درصدهای کازئینی توجیه گر تفاوت در ساختار میسل ها و نبود مزه تند در پنیر شیر گوسفند می باشد اکثر شیر گوسفندی تولید شده در سطح دنیا (به استثناء انگلستان) به پنیر تبدیل می شود و به ندرت به مصرف مستقیم انسان می رسد از این رو، در مورد کیفیت شیر گوسفند به قابلیت تبدیل پذیری آن به محصولات با کیفیت بالا اشاره می شود و می تواند مقدار بیشتری از این محصولات را تولید کند به این قابلیت، راندمان عمل آوری شیر گفته می شود. راندمان عمل آوری شیر(تولید، مزه و ترکیب) اصولا به خواص دلمه شدن شیر که ترکیبی از زمان اثر گذاری آنزیم رنت، سرعت تشکیل لخته و قوام لخته می باشد بستگی دارد.

    نویسنده :محمدرضا حیدری

استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع و ماخذ بلامانع است